portraita

 Βασίλης Σερμπέζης


Μ Ε Ρ Ο Σ   ΤΕΤΑΡΤΟ
Τι αφήνει πίσω του - Επίλογος
     
του Γιάννη Πιστόλα
     Ο Βασίλης Σερμπέζης έχει σημαντικό συγγραφικό έργο σχετικό με την πανεπιστημιακή του δραστηριότητα. Άρθρα και Μελέτες του είναι δημοσιευμένες σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά που αναφέρονται στη Μεθοδολογία της διδασκαλίας του χορού, τη Μορφολογία της Μετρικής του Ελληνικού τραγουδιού καθώς και τη μουσικοχορευτική ταυτότητα διαφόρων περιοχών και εθνοτοπικών ή πολιτισμικών ομάδων της Βαλκανικής. Εκτός των άλλων είναι συγγραφέας μέρους των νέων βιβλίων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου που αφορούν τον Ελληνικό χορό.

     Υπήρξε επιστημονικός υπεύθυνος ή συνεργάτης διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων σχετικών με την επιμόρφωση των ομογενών, την έρευνα, διάσωση και διάδοση στοιχείων του ελληνικού παραδοσιακού πολιτισμού, καθώς και την αποτίμηση των παρεχομένων υπηρεσιών εκπαιδευτικού και επιστημονικού έργου διαφόρων ιδρυμάτων και φορέων. 

     Διοργάνωσε πολλές επιστημονικές ημερίδες, συμπόσια και σεμινάρια σχετικά με την οργάνωση της έρευνας και της διδασκαλίας του παραδοσιακού χορού και της μουσικής σε συνεργασία με διάφορους φορείς όπως ΥΠ.Ε.Π.Θ., Υ.ΠΟ, ΥΠ.ΕΞ, ΥΠ.ΕΣ, Ο.Τ.Α., Λύκειο των Ελληνίδων κ.λ.π. 

     Ως χορευτής, χοροδιδάσκαλος και διευθυντής διαφόρων φορέων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα συμμετείχε σε εκδηλώσεις σχεδόν σε όλη την Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης.

     Επί σειρά ετών, ήταν διαπιστευμένος σχολιαστής και χρονογράφος, διατηρώντας τη στήλη"ψηλαφήματα" στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΔΑ και παραγωγός ραδιοφωνικών εκπομπών με τον τίτλο "Στ' αχνάρια του κάποτε" και "Σαρακατσάνικα Χρονικά" στους Ρ.Σ. Κομοτηνής και Θεσσαλονίκης.

     Επίσης ο Βασίλης Σερμπέζης συμμετείχε σε μια σειρά παραστάσεων στην πολιτεία της Καλιφόρνιας, προσκεκλημένος της  εκεί Ομογένειας,  από 7 έως και 22 Φεβρουαρίου 2013.Εμφανίστηκε στο Greek Orthodox Folk Dance & Choral Festival, στο Anaheim του Los Angeles και στο Tracy του San Francisco.Συνόδευσε τα συγκροτήματα "Νέα Ζωή" και "Χρυσοί Αετοί" της εκεί Ομογένειας που διευθύνει ο Ελληνοαμερικανός Danny Staveris. Επίσης δίδαξε σε ειδικό σεμινάριο για τους χοροδιδασκάλους που διδάσκουν τον ελληνικό χορό στην Αμερική.  



Με τον Χρόνη Αηδονίδη το 2005



 Με τον Γρηγόρη Καψάλη


2. Σαρακατσάνικα Τραγούδια (Δίσκοι-CDs)

Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την παραδοσιακή μουσική και συνεργάστηκε με τους σημαντικότερους μουσικούς της Ελλάδας.
                                                             
Επιμελήθηκε και εξέδωσε 114 ελληνικά δημοτικά τραγούδια σε δίσκους L.P. και σε αυτοτελείς ψηφιακές εκδόσεις ή συλλογές.
  1. Πικροφαντασιά: Δίσκος LP Έτος Κυκλοφορίας 1977. Περιέχει 12 τραγούδια
  2. Βουλιώμαι μια Βουλιώμαι δυό: Δίσκος LP Έτος Κυκλοφορίας 1979. Περιέχει 14 τραγούδια
  3. Ξεχάραξε: Δίσκος διπλό Digipack Έτος Κυκλοφορίας 2000. Περιέχει 21 τραγούδια
  4. Ανάμεσα τρεις Θάλασσες: Έτος Κυκλοφορίας 2004. Περιέχει 16 τραγούδια
  5. Διαχρονία: Έτος Κυκλοφορίας 2006. Περιέχει 14 τραγούδια
Ο Βασίλης Σερμπέζης επίσης συμμετέχει φιλικά  τόσο στο δίσκο του Γιώργου Γιαννίτση, Μουσικές στράτες του Ασπροποτάμου της Πίνδου, που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 2014 από το Δίκτυο, όσο και σε άλλους δίσκους Σαρακατσάνων αλλά και μη τραγουδιστών(όπως σε δίσκο του Σπύρου Γιαννιού κ.λ.π.)



Στο σπίτι του Κων. Καραμανλή στην Πρώτη Σερρών



Με τον Γεώργιο Σουφλιά



Με τον Αλέξανδρο Ακριβάκη



Με τον Αλέξη Τσίπρα

3. Oικογένεια - Συνέχεια:
Η υπέροχη οικογένειά του, η οποία επίσης τον στήριξε και τον ακολούθησε στην αγάπη και την ενασχόληση με την παράδοση,  αρχής γενομένης από την σύζυγο του Κατερίνα, τα τρία παιδιά του, τον Χρήστο ,το Στέλιο και τον Γιώργο αλλά και τον εγγονό του Μάξιμο-Βασίλειο(γιό του Χρήστου).



Οικογένεια στην παράδοση - 2004



Ο εγγονός Μάξιμος - Βασίλειος


4. Είπαν –Έγραψαν για τον Β. Σερμπέζη : 


   
“Η ΦΩΝΗ ΤΟΥ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΥ - ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΕΡΜΠΕΖΗΣ:ΔΙΑΧΡΟΝΙΑ
Σε ήχο ελληνικό

ΓΙΩΡΓΟΣ Ε. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ

 Ένας δίσκος ιδιαίτερου ενδιαφέροντος μας έρχεται από τη βόρεια Ελλάδα. Από πολλές απόψεις ξεχωριστός, πιο πολύ όμως για τη φωνή  του τραγουδιστή. Μια φωνή που συχνά κάνει τους ακροατές της όχι απλώς να τη θαυμάζουν, αλλά κατά το κοινώς λεγόμενο, να μην πιστεύουν στ’ αυτιά τους. Ας σημειωθεί ότι δεν αναφερόμαστε μόνο στους ακροατές που « ξέρουν», αυτούς δηλαδή που είναι εξοικειωμένοι με το συγκεκριμένο είδος μουσικής, αλλά σε όλους, με την προϋπόθεση να διαθέτουν , ας το πούμε έτσι, μια στοιχειώδη αισθητική ανεξιθρησκία, σε όποιον δηλαδή είναι «ανοιχτός» να δεχτεί το ωραίο και το καλό από όποιο είδος μουσικής κι αν έρχεται.

Πρόκειται για τον Βασίλη Σερμπέζη που τραγουδά δεκατέσσερα παραδοσιακά τραγούδια, τα οκτώ εκ των οποίων ανήκουν στην παράδοση των Σαρακατσάνων, μια και ο ίδιος είναι Σαρακατσάνος .

Είναι  μια εργασία που ξεκίνησε το 1982 αλλά δεν έμελλε να ολοκληρωθεί παρά μόνο το περασμένο καλοκαίρι. Υπάρχουν δηλαδή παλαιότερες και νεότερες ηχογραφήσεις. Στις παλαιότερες παίζει κλαρίνο ο γνωστός κορυφαίος μουσικός Βασίλης Μπατζής και στις νεότερες ένας μαθητής του , ο Γιώργος Κωτσίνης, για τον οποίο ο Βασίλης Σερμπέζης  λέει πως όταν τον πρωτοάκουσε « ...έπαιζε σαν να τον είχε φτύσει ο Μπατζής στο στόμα».

Καθηγητής

     Ο Βασίλης Σερμπέζης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Δημοκριτίου Πανεπιστημίου Θράκης και διδάκτωρ στο γνωστικό αντικείμενο της Μεθοδικής Διδακτικής του Ελληνικού Παραδοσιακού Χορού. Έχει σημαντικό συγγραφικό έργο σχετικό με την πανεπιστημιακή του δραστηριότητα καθώς και μελέτες για τις κλειστές συμβιωτικές ομάδες της Βαλκανικής και ιδιαίτερα τους Σαρακατσάνους. Είναι όμως, όπως αναφέραμε, και σπουδαίος τραγουδιστής, γνήσιος φορέας της σαρακατσάνικης παράδοσης  «Γεννήθηκα», λέει, «στη Νέα Σάντα Ροδόπης, Το χωριό μας έγινε στα 1926 όταν Πόντιοι πρόσφυγες από τη Σάντα του Πόντου έπιασαν τον τόπο, προλαβαίνοντας σ΄έναν αγώνα δρόμου λίγων ημερών τους δικούς μας Σαρακατσάνους που από το Τσιότσιοβο της Ανατολικής Ρωμυλίας επέλεγαν συνειδητά , σε εφαρμογή της Συνθήκης του Νεϊγί, τη σιγουριά της ελλαδικής επικράτειας.[...]Σ’ ένα τέτοιο κοινωνικό περιβάλλον όπου η κάθε ράτσα, για την ανάγκη της επιβίωσης, περιχαρακώθηκε στις δικές της πολιτισμικές κορυφογραμμές , πλάστηκα κι εγώ...»

            Δύο θαυμαστά χαρακτηριστικά παρουσιάζει , κατά τη γνώμη μου , ο Βασίλης Σερμπέζης : Μια υψηλή τεχνική που σχεδόν ξεπερνά τις, ούτως ή άλλως, μεγάλες απαιτήσεις των παραδοσιακών τραγουδιών (ιδιαίτερα των καθιστικών) και την απόδοση του ιδιωματικού τρόπου (του λεγόμενου χρώματος) που αντιστοιχεί  σε τοπικά χαρακτηριστικά και που ουδείς άλλος, πλην των γνήσιων εκπροσώπων του κάθε τόπου, μπορεί να αποδώσει.

Δυο κατευθύνσεις

            Υπάρχουν δύο βασικές κατευθύνσεις, όταν επιχειρείται  η ηχητική, σε δίσκους, αποτύπωση της παραδοσιακής μουσικής : η μία είναι απλή, χωρίς παρεμβάσεις, «φωτογραφική» θα λέγαμε, αποτύπωση της μουσικής όπως αυτή εμφανίζεται στους τόπους που επιβιώνει και υλοποιείται από τους επαγγελματίες ή τους ερασιτέχνες μουσικούς και μάλιστα ανεξάρτητα από το βαθμό της δεξιότητας τους. Η κατεύθυνση αυτή, κατά κύριο λόγο μουσειακή, κάποτε νομιμοποιεί και ορισμένες μέτριες ή και εντελώς κακότεχνες εκτελέσεις με την άκρως αμφιλεγόμενη δικαιολογία ότι τάχα αρκεί η εντοποιότητα του εκτελεστή προκειμένου αυτό που καταθέτει να θεωρηθεί λαογραφικά αξιόπιστο ( ή ακόμα και ωραίο!)

            Η δεύτερη κατεύθυνση είναι αυτή που οι ερμηνευτές, έχοντας την αυτονόητη τεχνική επάρκεια και προ παντός τη γνώση των ιδιωμάτων, των πηγών και όλων των άλλων που απαιτούνται, επιχειρούν  μια προσωπική και καλλιτεχνικώς επαρκή ( τουλάχιστον) αναπαράσταση της μουσικής φροντίζοντας να φωτίσουν , όσο μπορούν, όποιες αξίες είναι σε θέση να εντοπίσουν στα έργα αυτά της ανώνυμης λαϊκής δημιουργίας.

            Σ’ αυτή τους την προσπάθεια, έχουν ( από άποψη αρχών ) κάθε καλλιτεχνική ελευθερία, κάθε δικαίωμα να χειριστούν όπως νομίζουν το μουσικό υλικό που τους παραδίδεται και φυσικά κρίνονται από το αποτέλεσμα στο οποίο αποτυπώνονται τόσο οι προθέσεις, οι στόχοι, όσο και ο βαθμός της επιτυχίας αυτών των στόχων , καθώς βέβαια και οι ικανότητες τους.

            Είναι φανερό ότι ο Βασίλης Σερμπέζης κινείται στη δεύτερη κατεύθυνση και κατά τη γνώμη μου με  μεγάλη επιτυχία. Εκτός από τη σπανιότητα, την πολυτιμότητα , καθώς και κάθε άλλη αξία που έχουν τα τεκμήρια του πολιτισμού , στο δίσκο αυτόν έχουμε ταυτόχρονα κι ένα υλικό ξεχωριστό αισθησιακού κάλλους, το οποίο ζωντανεύει (ανασταίνεται) με τρόπο που τιμά ακριβώς αυτό : την καλλιτεχνική του αξία.

Ελευθεροτυπία 27/09/2006
Ένθετο «Μουσική»





 Αλεξανδρούπολη 2007


    
 …..Ξεχάραξε (2000)
Κριτική από: Χάρης Σαρρής

Ένας διπλός δίσκος αφιερωμένος στα γοητευτικά τραγούδια των Σαρακατσάνων, ερμηνευμένα από το Βασίλη Σερμπέζη, ένα μερακλή τραγουδιστή και καθηγητή στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου της Θράκης.

     Ο Βασίλης Σερμπέζης γεννήθηκε σε ένα χωριό της Ροδόπης. Μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον, όπου η νομαδική ζωή και η περιπέτεια της εγκατάστασης των -έως τότε- σκηνιτών Σαρακατσάνων, που περιδιάβαιναν με τα κοπάδια τους τη Βαλκανική, ήταν ιδιαίτερα νωπές. Από πολύ νωρίς μυήθηκε στα τραγούδια της "ράτσας" του, που σφυρηλατήθηκαν στα γλέντια και αντικατοπτρίζουν την κοινωνική ιεραρχία των Σαρακατσάνων: ήχοι αδροί, λιτοί, απέριττοι, ενταγμένοι στην καθορισμένη από άγραφους νόμους ιεροτελεστία του γλεντιού, στο οποίο ο καθένας μπορούσε να τραγουδήσει με τη σειρά του (με σειρά ηλικίας και κοινωνικής θέσης) και οι υπόλοιποι τον "ακολουθούσαν". Το ύφος και το ήθος των τραγουδιών αυτών επιχειρεί να μεταφέρει και σε αυτόν το δίσκο. Διαβάζοντας κανείς τους στίχους από το ένθετο φυλλάδιο, σίγουρα θα γοητευτεί από την πολύ μεγάλη ποιητική αξία τους.                    
            Πρόκειται για τραγούδια αφηγηματικά, τα περισσότερα ανομοιοκατάληκτα, με γλώσσα λιτή, όπου απουσιάζει καθετί κοσμητικό. Δίνουν την αίσθηση ότι έρχονται από μεγάλο βάθος χρόνου, καθώς στην τελειότητά τους μπορεί κανείς να διακρίνει την πολύχρονη επεξεργασία τους από στόμα σε στόμα και από γλέντι σε γλέντι. Η ερμηνεία τους από το Βασίλη Σερμπέζη είναι πειστική και συνάμα γοητευτική. Η φωνή του είναι τεχνικά άρτια, "γυρίζει", αποδίδοντας με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά για το σαρακατσάνικο τραγούδι γκρουπέτα (ομάδες από γειτονικές και μικρές σε διάρκεια νότες) και τα κατιόντα κλισάντι (γλιστρήματα). Πέρα από την τεχνική αρτιότητά του, ο Σερμπέζης έχει την ικανότητα να αποδίδει με πλαστικό τρόπο τις φράσεις του τραγουδιού, ικανότητα που προϋποθέτει βαθιά και βιωματική σχέση με το ρεπερτόριο αυτό. Τον συνοδεύει μια ομάδα διακεκριμένων δεξιοτεχνών, όπως ο Γιώργος Κωτσίνης (κλαρίνο), ο Γιώργος Κόρος, ο Γιώργος Μαρινάκης και ο Κυριάκος Πετράς (βιολί), ο Χριστόδουλος Ζούμπας (λαούτο) και άλλοι. Η συνοδεία των σαρακατσάνικων τραγουδιών με τα όργανα της στεριανής κομπανίας είναι σχετικά πρόσφατη υπόθεση. Συνήθως, τα τραγούδια αποδίδονταν από δύο ομάδες που τραγουδούσαν αντιφωνικά. Στις ηχογραφήσεις αυτές (όπως και σε παλαιότερες δισκογραφήσεις σαρακατσάνικων τραγουδιών), ο τραγουδιστής τραγουδά την πρώτη μουσική ενότητα, ενώ τα όργανα, που, όσο τραγουδά, τον συνοδεύουν διακριτικά χωρίς να παίζουν τη μελωδική γραμμή, παίζουν το ρόλο της δεύτερης ομάδας. Επαναλαμβάνουν τη μουσική ενότητα λίγο πιο εμπλουτισμένη, προσαρμοσμένη στις δυνατότητες οργάνων όπως το κλαρίνο και το βιολί.

     Η έκδοση αυτή τυχαίνει να είναι και η πρώτη ολοκληρωμένη παρουσία της νεοσύστατης -και πολλά υποσχόμενης- εταιρείας "Μουσική Πυξίδα" των αδελφών Παγκοζίδη από την Κομοτηνή. Αρκετές από τις ηχογραφήσεις έχουν γίνει στο καινούριο στούντιο της "Μουσικής Πυξίδας", στην ιστορική περιοχή της Μαρώνειας. Μια ιδιαίτερα αξιόλογη πρόταση, αφιέρωμα σε ήχους που διέτρεχαν κάποτε τα Βαλκάνια και σήμερα εξακολουθούν να συγκινούν και να εμπνέουν!..



Τελετή στο Πανεπιστήμιο


    
Από την Κομοτηνή στο Λος Άντζελες, ο Βασίλης Σερμπέζης
Γράφτηκε από την  Καρχαρίδου Γεωργία (Thrakinews.gr)

Για την Καλιφόρνια αναχώρησε ο «Σερ» της παραδοσιακής μουσικής και ιδιαίτερα των δημοτικών τραγουδιών, Βασίλης Σερμπέζης, συνταξιούχος πια καθηγητής του τμήματος ΤΕΦΑΑ, στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, αποδεχόμενος πρόσκληση της εκεί Ομογένειας. Σύνταξη ωστόσο, δεν φαίνεται να παίρνει, από την μεγάλη του αγάπη, που είναι  -εκτός από την οικογένειά του- το δημοτικό τραγούδι!

     Στην Καλιφόρνια ο κ. Σερμπέζης, πέραν του ότι θα τραγουδήσει με τη διαμαντένια του φωνή, θα διδάξει με το δικό του ξεχωριστό τρόπο σε διάφορα σεμινάρια, τεχνικές χορού τις οποίες θα συνδυάσει με ενότητες της μουσικής, στο Φεστιβάλ Παραδοσιακών Χορών και Τραγουδιών. Το εν λόγω φεστιβάλ διαρκεί περίπου ένα μήνα -ολόκληρο σχεδόν το μήνα Φεβρουάριο- έτσι όπως το έχουν καθιερώσει οι ομογενείς μας. Ειδικότερα, από τις 14 έως τις 18, η πόλη των Αγγέλων, -το Λος Άντζελες- θα δονηθεί, στην κυριολεξία, από τον ήχο των κλαρίνων.

     Η πρόσκληση είχε γίνει και τα προηγούμενα χρόνια, στον κ. Σερμπέζη, απλά οι υποχρεώσεις του, δεν τον το επέτρεπαν να παραστεί. «Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για μένα, να τραγουδήσω στην Αμερική, στους ομογενείς μας και να ηχήσει το κλαρίνο με τα τραγούδια της ξενιτιάς. Από τα 150 τραγούδια που έχω ερμηνεύσει, τα περισσότερα είναι αφιερωμένα στην ξενιτιά, που κάνουν κάθε ξενιτεμένο, να βουρκώνει και να τα αναζητά… κυρίως στις 3 κ 4 τα ξημερώματα!», σημείωσε μιλώντας στην ΕΡΑ Κομοτηνής.

      Δεν αποκλείεται, η σύσφιξη αυτή των σχέσεων να διανθιστεί και να επεκταθεί έτι περαιτέρω, με ανταλλαγές επισκέψεων, υποστήριξη δράσεων και ενίσχυσης σε υλικό -κυρίως παραδοσιακές στολές λείπουν από την ομογένεια-. «Στις σκέψεις και τα σχέδιά μας είναι να τους καλέσουμε στο Αντάμωμα των Σαρακατσάνων στο Περτούλι. Έχω ενημερώσει σχετικά και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Σαρακατσάνων», σημείωσε καταλήγοντας ο κ. Σερμπέζης.


Για την προσφορά του στην επιστήμη και τον πολιτισμό καταχωρήθηκε στη διεθνή εγκυκλοπαίδεια «Who is who».


 Καβάλα 2006



Κλείνοντας αυτή τη συνέντευξη-Αφιέρωμα στον Βασίλη Σερμπέζη ….

…Θα ήθελα να ευχαριστήσω όσες και όσους με βοήθησαν σε αυτή την καταγραφή και επίσης όσες και όσους, μετά την δημοσίευση κατά περιόδους  των τριών πρώτων μερών,  εκφράστηκαν με καλά λόγια για αυτή την καταγραφή, την οποία έκανα.

Τέλος, ……… θα ήθελα να κάνω μια ευχή!!!

Άς ελπίσουμε ότι ο Βασίλης θα συνεχίσει για πολύ ακόμη να προσφέρει στη Σαρακατσάνικη Παράδοση και να μας χαρίζει διασκέδαση με  υπέροχα τραγούδια ερμηνευμένα με την ιδιαίτερη χροιά της φωνής του. Ακόμη δε να ευχηθούμε να βρεθούν συνεχιστές αυτού του είδους ώστε να διασωθεί-διαδοθεί-προβληθεί η Σαρακατσάνικη παράδοση με τον καλύτερο τρόπο ..

Σας Ευχαριστώ!!!

Γιάννης Πιστόλας - Αλεξανδρούπολη