portraita

Τάσος Σουφλιάς
.

Ένα ιστορικο πρόσωπο της εφημερίδας
΄΄ ΗΧΩ ΤΩΝ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ ΄΄

του Γιώργου Κολοβού

Γεννήθηκα στο χωριο Αγία Τριάδα Λάρισας την παραμονη των Χριστουγένννων του 1941. Η Αγία Τριάδα είναι ένα μικρο χωριουδάκι, καθαρα Σαρακατσανοχώρι και εκτος από τους Σουφλιαίους, ζουν εκει οι Λιουπαίοι, οι Τσανταίοι και οι Φυτιλαίοι. Εμεις, το σόι των Σουφλιαίων κατοικούμε εδώ στην Αγία Τριάδα από το 1917, στο κτήμα που αγόρασαν οι παππούδες μας. Κι ο πατέρας μου μικρος ήλθε κι αυτος, 6 ετων γεννηθεις το 1911. Πριν από χρόνια ξεχείμαζαν στο Βλοχό, δίπλα στον Παλαμα στην Καρδίτσα. Ξεκαλοκαιριο έβγαιναν συνήθως μεταξυ Κλεινοβού και Αμάραντου προς τη μερια του Ασπροποτάμου - στο Περτούλι - για τέσσερα χρόνια μετα τον πόλεμο στο Βέρμιο - και πολύ παλαιότερα στα Άγραφα.

Είχα την ευτυχία να έχω μία μάνα με φοβερη μνήμη, η οποία ήταν ζωντανο αρχείο και η οποία πέθανε σε ηλικία 92 ετων και μία γιαγια που πέθανε πάνω από τα 100. Η μάνα μου ήταν από το σόι των Μπλετσαίων που ξεκολακαίριαζαν πάνω στο Βέρμιο. Και όπως χαρακτηριστικα έλεγε : ΄΄19 χρόνια στο Σιδεράκι, σε ίσκιο δεν έκατσα΄΄. Που να κάτσει αφου τα κονάκια ήταν στα 1800 μέτρα. Εκει τα πρόβατα δεν στάλιζαν. Καταλαβαίνεις που πάμε πίσω και τι αφηγήσεις έχουμε. Ζήσαμε με την οικογένεια μου τη νομαδικη ζωη μέχρι το 1958 αλλα τα πρόβατα τα κρατήσαμε μέχρι το 1965. Έχω βιώματα από τη ζωη αυτή μέχρι τα 17 μου χρόνια.

Ανάμεσα μας και ο Γιώργος Σουφλιάς. Για τον Γιώργο, εγω τι μπορω να πω, θα θεωρηθει ότι μεροληπτω, αλλα επειδη είμαι άνθρωπος που λέω τα σύκα-σύκα, ο Γιώργος ο Σουφλιάς είναι ένα χαρισματικο άτομο, όχι μόνο σαν πολιτικος αλλα και σαν άτομο. Είναι ικανότατος. Από μικρα παιδια μεγαλώσαμε μαζι, έχουμε διαφορα ηλικίας μόνο 8-9 μήνες που είναι μεγαλύτερος, με στεφάνωσε και μου βάφτισε το γιο μου. Θα μπορούσα να πω ότι είμαι και συνυπεύθυνος και στο να μπει στο χώρο της πολιτικης, Είναι πραγματικος Σαρακατσάνος και δεν είναι άνθρωπος της επίδειξης. Άλλωστε μην ξεχνας ότι πανελλήνια, η λέξη Σαρακατσάνος καθιερώθηκε εξ αιτίας του Γιώργου.

Ο Σύλλογος Λάρισας και το Περτούλι

Ο σύλλογος της Λάρισας ιδρύθηκε το 1964, ήταν ο πρώτος σύλλογος της Ελλάδος και πρωτεργάτης ήταν ο Νίκος Κατσαρος. Εγω ξεκίνησα να ασχολούμαι με το σύλλογο ενεργα ως πρόεδρος του συλλόγου Σαρακατσαναίων Λάρισας το 1977, σε μία περίοδο που τα πράγματα είχαν ατονήσει και τότε νοικιάστηκαν γραφεία και έγινε το εντευκτήριο που λειτουργει ακόμα και σήμερα. Το όραμα μου επίσης ηταν να μπορέσουμε να κάνουμε το αντάμωμα των Σαρακατσαναίων και να γίνει και η Ομοσπονδία.


To 1978 ήλθε στη Λάρισα η Σταυρούλα Καραγιάννη (έχω και μία φωτογραφία ντοκουμέντο μαζι της και με το Λουκα Κατσαρο νυν Νομάρχη). Όταν είπα στη Σταυρούλα ότι το όραμα μου είναι να γίνει το Πανελλήνιο Αντάμωμα των Σαρακατσαναίων, γέλασε και μου είπε : Τάσο, εισαι οραματιστης αλλα λίγο δύσκολα τα βλέπω τα πράγματα. Όμως τα καταφέραμε, και το πρώτο Πανελλήνιο συνέδριο έγινε στη Λάρισα, όπου συμμετείχαν 23 σύλλογοι με 2 αντιπροσώπους ο καθένας. Αμέσως μετα έγινε το δεύτερο συνέδριο, επίσης στη Λάρισα και κανονίστηκαν τα θέματα για το Αντάμωμα. Εγω βέβαια είχα κάνει την προεργασία μου, είχα βρει το χώρο στο Περτούλι, ένα ιδανικο μέρος που έδινε πολλες προυποθέσεις και πρόσβαση και πράγματι, το πρώτο Πανελλήνιο Αντάμωμα έγινε το 1980. Τα δύο πρώτα ανταμώματα τα διοργάνωσε ο σύλλογος της Λάρισας. Τα πρώτα, ήταν γνήσια ανταμώματα με τέντες και έβλεπες τη συγκίνηση των Σαρακατσάνων που είχαν να ανταμώσουν χρόνια. Ήταν πραγματικα ανταμώματα γιατι στη συνέχεια κατέληξαν σε παζάρι. Και είχαμε πει τότε (υπάρχουν και στα πρακτικα), προσωρινα στο Περτούλι και όταν δημιουργηθουν οι προυποθέσεις θα πάμε στον τόπο μας, στα Άγραφα. Τότε μπήκαν και οι βάσεις για τη δημιουργία της Ομοσπονδίας. Η Σταυρούλα, που έμενε στην Κομοτηνη αλλα κινούταν μεταξυ Κομοτηνης και Θεσσαλονίκης, ειχε ξεκινήσει να γράφει περι Ομοσπονδίας, αλλα και ο Θόδωρος ο Γιαννιώτης άρχισε να δραστηριοποιείται.

Όταν πήγαμε για πρώτη φορα στο Περτούλι, δεν είμασταν ευπρόσδεκτοι εκει. Μην ξεχνας ότι από εκει και κάτω είναι βλαχόφωνη η περιοχη, είναι ασπροποταμίτες, οι λεγόμενοι Μοσχόβλαχοι. Έκανα μεγάλο αγωνα. Τα πρώτα χρόνια στο αντάμωμα στο Περτούλι με βοήθησε ο Θωμας ο Σπανος και βέβαια όλο το συμβούλιο. Τώρα μου λέει η γυναίκα μου. Θυμάσαι που μας άφηνες 20 μέρες και ήσουνα στο Περτούλι. Βρήκα στα μητρώα του Δήμου Περτουλίου, εγγεγραμμένους Σαρακατσαναίους, μεταξυ αυτων και Σπαναίους και Φιλοκωσταίους, από το 1785. Πήγα στα μητρώα του Δήμου Τρικάλων και κάθησα μία μέρα και βρήκα γραμμένους όλους τους Σαρακατσαναίους επίσης από τότε και μέχρι το 1920. Επίσης προσέφερα βοήθεια και σε άλλους συλλόγους. Στα Τρίκαλα στήσαμε κονάκια, και οργανώθηκαν γειτονικοι σύλλογοι. Στην Ευξεινούπολη στο άλσος Κουρι, καταγράψαμε τον κούρο - βάλαμε το κοπάδι στα κονάκια, έγινε ο κούρος, κάναμε τη διαλογη των μαλλιων, με γλέντι και τάβλα μετα. Μετα καταγράψαμε την ενότητα του γάμου. Είχα την ευτυχία να ζήσω όλα αυτά με ανθρώπους από 7 εως 87 ετων.

Ήθελα επίσης να κάνω μία ταινία με τη ζωη και την παράδοση των Σαρακατσαναίων. Με συνεργείο κάθησα με 2 κάμερες στο όρος Όθρυς όπου ξεκαλοκαίριαζαν κάποιοι Λαμιώτες Σαρακατσαναίοι και στα Καλογιάννεια κάθησα επίσης αρκετες ημέρες. Είχα προγραμματίσει επίσης να κάνω τη στράτα. χειμαδια-βουνα, βουνα-χειμαδια και να καταγράψω τραγούδια, παιχνίδια κ.λ.π. Πριν 7 χρόνια, έκανα πρόταση για την παραγωγη στην Ομοσπονδία, αλλα απορρίφθηκε. Εγω βέβαια το έχω το υλικο αυτό με κείμενα και φωτογραφίες και είναι στη διάθεση της Ομοσπονδίας. Και εσεις όποτε θελήσετε κάτι από το αρχείο που διαθέτω, μπορείτε να το πάρετε.


17 χρόνια προσφορας στην εφημερίδα

Η Σταυρούλα Καραγιάννη τότε είχε την εφημερίδα την ΄΄ Ηχω των Σαρακατσαναίων ΄΄ μαζι με τον αδελφο της Δημήτρη. Μετα το θάνατο του αδελφου της, κάποια στιγμη μου λέει : Ξέρεις Τάσο, σκέφτηκα ότι είσαι ο μοναδικος που μπορεις να κρατήσεις την εφημερίδα. Έβλεπε το πάθος μου και πίστευε οτι είχα τη δυνατότητα και το όραμα για όλους τους Σαρακατσαναίους. Και το 1982 ένα χρόνο μετα την ίδρυση της Ομοσπονδίας, έγινε η παραχώρηση της εφημερίδας και η Σταυρούλα είχε βάλει έναν όρο : Παραχωρω - δωρίζω την εφημερίδα στην Ομοσπονδία, με τον όρο οτι θα την βγάζει ο Τάσος Σουφλιάς εκτος εαν η εφημερίδα παρεκλίνει της πορείας της.

Εγω τότε είχα τρέλα, είχα παρατήσει όλες τις δουλειες μου και κράτησα την εφημερίδα για 17 χρόνια, από το 1982 έως το 1999. Ασχολήθηκα απο νωρις με τα κοινα, είχα τις προσβάσεις μου στο δημοσιογραφικο κόσμο και η εφημερίδα μεταφέρθηκε απο τη Θεσσαλονίκη στη Λάρισα και τυπώθηκε στο εκδοτήριο της τοπικης εφημερίδας ΄΄Κήρυξ΄΄. Απο τότε άρχισα να τρέχω σε όλη την Ελλάδα. Στην Αιτωλοακαρνανία έμεινα πολλες μέρες να κάνω έρευνα για τους Σαρακατσάνους. Όλα αυτά τα χρόνια, αυτό που μου έμεινε είναι οι φίλοι που δημιούργησα σε όλη την Ελλάδα. Είχα τη δυνατότητα να συλλέγω τις ειδήσεις λόγω γνωριμιων και δούλεψα με ένα φιλο μου τον καθηγητη Αποστόλη Ποντίκα. Την κυνηγούσα την είδηση δεν περίμενα να έλθει η είδηση σε μενα. Βέβαια μου έστελναν και ειδήσεις απο όλη την Ελλάδα, αλλα κυρίως ήμουν κοντα στις εκδηλώσεις και παράλληλα επεδίωκα τις επαφες με τους γερόντους να μου πουν τις ιστορίες τους. Κάποιος μάλιστα παππους Ρουπακιάς μου είπε : Τάσο παιδι μου, πηγαίναμε στο καφενείο και καθόμασταν και μας κορόιδευαν οι Καραγκούνηδες, τώρα βάζω παραμάσχαλα την εφημερίδα και αισθάνομαι άλλος άνθρωπος. Αυτό εμένα, το λέω κι ανατριχιάζω, με συγκίνησε πάρα πολύ. Κι ο κυριότερος λόγος που δούλεψα για την εφημερίδα, ήταν αυτή η γεννια, η βιωματικη γεννια. Μη ξεχνας όμως ότι είμαι κι εγω βιωματικος, από μικρος έζησα το καραβάνι, την τσιατούρα – τα πρόλαβα όλα. Επι εποχης μου και επι εποχης Σταυρούλας, η εφημερίδα αποτελούσε το ελεύθερο βήμα των Σαρακατσαναίων. Ακόμη και διαφορετικες γνώμες και αντιπαραθέσεις δημοσιεύονταν. Δημιουργήθηκε ένα αξιόλογο υλικο που και σήμερα ακόμη είναι χρήσιμο. Έχω αρχείο στο σπίτι μου όλα τα φύλλα της εφημερίδας που έχουν εκδοθει. Είχα καθιερώσει στην εφημερίδα και τη στήλη ΄΄Μία φωτογραφία – μία ιστορία΄΄. Μου έστελνε κάποιος φωτογραφία του προπάππου του και από κάτω δημοσιεύονταν η ιστορία αυτου του προσώπου. Υπάρχουν και σημειώσεις από συνεντεύξεις και εγγραφες με δημισιογραφικο μικροφωνάκι. Θυμάμαι βρέθηκα στη Βουλγαρία και μου λένε : Τάσο, ξέρεις έχουμε πένθος, θα πούμε μερικα τραγούδια έτσι με το στόμα. Εκει μου μίλησαν τότε και για κάποιο κοριτσάκι που ήταν καλο στο τραγούδι και βέβαια μιλούσαν για την Παναγιώτα Γρίβα. Οι καλύτερες στιγμες για μένα ήταν όταν πήγαινα και εύρισκα παππούδες και κουβέντιαζα μαζι τους. Ήταν απόλαυση πραγματικη και ήταν ο κυριότερος λόγος που με κράτησε.

Όταν ξεκίνησα την εφημερίδα, πήρα ένα μικρο αρχείο από τη Σταυρούλα και στη συνέχεια άρχισα να γράφω εγω νέους συνδρομητες. Όπου υπήρχε εκδήλωση δεν έλλειπα ποτε και έγραφα μέλη συνεχως. Συνεργάστηκα παρα πολύ καλα με όλους τους προέδρους της Ομοσπονδίας, τον Θόδωρο Γιαννιώτη, τον Δημήτρη Κυργιάννη και τον Τάκη Κατσαρο. Η εφημερίδα έβγαινε κάθε 2 μήνες ανελλιπως. Μόνο στο τέλος, λίγο πριν την αφήσω λόγω προσωπικων προβλημάτων, καθυστέρησαν τα 2 τελευταία φύλλα. Για την καθυστέρηση αυτή μάλιστα κάποιοι εναντιώθηκαν και άρχισαν οι πιέσεις να παραδώσω την εφημερίδα.. Τότε αποφάσισα να την παραδώσω και να ησυχάσω και τώρα θέλω να δηλώσω ότι ποτέ δεν θεώρησα ότι μου πήρε κάποιος κατι. Αλλα κάποιοι προσπάθησαν να σπιλώσουν το όνομα μου, ορισμένοι αχάριστοι άνθρωποι οι οποίοι βοηθήθηκαν από εμένα. Εγω τους θεωρω επιβήτορες της Σαρακατσάνικης παράδοσης. Ήταν οι ίδιοι που την παρέλαβαν από μένα και δημιούργησαν ένα καθεστως λογοκρισίας στην εφημερίδα. Να φανταστείτε ότι προσπάθησα κάποτε να στείλω κάτι και αρνήθηκαν να το δημοσιεύσουν. Δεν μου έστελναν καν την εφημερίδα Να σημειώσω ότι είχα προτάσεις για έκδοση νέας εφημερίδας, με χρηματοδότηση από άνθρωπο ο οποίος ασχολείται με τους Σαρακατσαναίους και μου λέει : Τάσο ξεκίνα μία νέα εφημερίδα. Δεν δέχτηκα ομως, για να μη θεωρηθει η ενέργεια αυτή, διάσπαση στο χώρο των Σαρακατσάνων.


Σε σχέση με τη σημερινη κατάσταση της εφημερίδας, βλέπω ότι έχει βελτιωθει σημαντικα. Υπάρχουν όμως καθυστερήσεις στην κυκλοφορία και είναι κρίμα να υπάρχουν οικονομικα προβλήματα, γιατι οι αναγνώστες είναι πολλοι. Κι εγω είχα παρόμοια προβλήματα αλλα πήγαινα να τους βρω και να τους γράψω. Πολλες φορες πηγαίναμε σε μία εκδήλωση, στήναμε ένα τραπέζι και γράφαμε εφημερίδα ΄΄ Ηχω των Σαρακατσαναίων ΄΄. Όλοι πέρναγαν και πλήρωναν τη συνδρομη τους. Δεν υπήρχε εκδήλωση που να μην πήγα. Στο Γυφτόκαμπο πήγαινα επι 15 συνεχη χρόνια. Και την επόμενη χρονιά όλοι ήξεραν ότι ο Τάσος θα ξανάρθει. Μου στέλνουν την εφημερίδα τα παιδια από τα ΄΄Χαιρετήματα΄΄. Από αμέλεια δεν πάω στην τράπεζα, όμως τους βρήκα στο Βελούχι και τους πλήρωσα. Καλες οι συντακτικες επιτροπες αλλα χρειάζεται να υπάρχει ένας άνθρωπος ο οποίος να ασχολείται πραγματικα με την εφημερίδα, να την πονάει, να τη θεωρει σαν δικο του παιδι.

Σήμερα οι σύλλογοι λειτουργουν μέσα στο κοινωνικο γίγνεσθαι και όλη αυτή η κρίση που υπάρχει, επηρρεάζει και τους συλλόγους. Αυτοι που είχαν πολύ μεράκι και ανήκαν σε μια γεννια μπορω να πω βιωματικη αρχίζουν και φεύγουν σιγα-σιγα. Το θέμα λοιπον είναι πώς μπορούμε να μεταδώσουμε έναν ενθουσιασμο στους νεώτερους για να μπορέσουν να συνεχίσουν και βέβαια οι επιλογες θα πρέπει γίνονται από ανθρώπους που έχουν κάποια αξία. Η προσπάθεια πρέπει να γίνει από την Ομοσπονδία, αλλα πρωτίστως ο πρόεδρος πρέπει να το κάνει. Το γκισέμι τραβάει μπροστα. Κι άμα το γκισέμι δεν πάει ίσια και λοξοδρομει, και το κοπάδι λοξοδρομει. Στο σημείο αυτό θέλω να γράψεις για τη μεγάλη προσφορα στην Ομοσπονδία του Χρήστου Χαρίση. Διέθεσε τα πάντα για το πρώτο συνέδριο. Επι ένα μήνα το γραφείο του Χρήστου, είχε γίνει γραφείο της Ομοσπονδίας. Όλα τα κέντρα αποφάσεων είναι στην Αθήνα κι αυτος έτρεχε από πόρτα σε πόρτα, υπουργεία κλπ. Βοήθησε πάρα πολύ αλλα στο τέλος κι αυτος πικράθηκε. Όσον αφορα εμένα, εγω δεν περιμένω τίποτα. Κάποτε από το σύλλογο της Λάρισας προτάθηκε να με βραβεύσουν. μου είπαν να γίνω επίτιμος πρόεδρος αλλα αρνήθηκα. Δεν θέλω. Ο καλύτερος τίτλος για μένα είναι η αναγνώριση και η αγώπη από τον απλο Σαρακατσάνο. Αυτό μου φτάνει. Δεν ήμουν ποτε άνθρωπος των αξιωμάτων.