portraita




Η λαλιά των Σαρακατσάνων ακούστηκε στο ΄΄σαλόνι΄΄ της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, η αρχαιότερη λογοτεχνική ένωση της χώρας μας, που ιδρύθηκε το 1937 με πρώτο πρόεδρο τον Γρηγόριο Ξενόπουλο και μέλη, όπως τον Στρατή Μυριβήλη, την Μυρτιώτισσα, τον Ιωάννη Γρυπάρη, τον Αντώνη Τραυλαντώνη, τον Άγγελο Τερζάκη, τον Άγγελο Σικελιανό, τον Νίκο Καζαντζάκη κ. ά, ξεκίνησε μια σειρά ομιλιών με θέμα τη λαϊκή μας γλώσσα απ’ την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, όπως διαφυλάχτηκε και εξελίχθηκε μέσα στα γλωσσικά ιδιώματα του λαού μας.

Στην πρώτη διάλεξη που έγινε την Τετάρτη 14.2.2007 στην αίθουσα Μηχαήλας Αβέρωφ, με την συνεργασία της Π.Ο.Σ.Σ, ο Σαρακατσάνος λογοτέχνης - λαογράφος και μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών Γιώργος Φυτιλής ανέπτυξε το θέμα, ‘η λαϊκή γλώσσα των αρχαίων Ελλήνων μέσα από τη λαλιά των Σαρακατσάνων.’

Την εκδήλωση προλόγισε η πρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών ποιήτρια κ. Ελευθερία Αναγνωστάκη-Τζαβάρα, η οποία τόνισε τα εξής.

«Οι Σαρακατσάνοι, που ζούσαν για αιώνες ξεκομμένοι απ’ την περιβάλλουσα κοινωνία, έξι μήνες στα ψηλώματα του βουνού κι έξι μήνες στα χαμηλώματα, μιλούν ένα λαϊκό ιδίωμα που στηρίζεται κυρίως στην ομηρική γλώσσα.

Η αυστηρές ηθικές αρχές της ενδογαμίας και του περιορισμού της Σαρακατσάνας στα όρια της στάνης, δεν επέτρεψαν σε γυναίκες άλλων κοινωνικών ομάδων να μπουν μέσα στη στάνη, να γεννήσουν παιδιά και να τα μεγαλώσουν με πολιτισμικές αξίες που δεν ήταν σαρακατσάνικες…”

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο αντιπρόεδρος της Π.Ο.Σ.Σ κ. Τσουμάνης Αντρέας, ο γενικός γραμματέας κ. Λοκοβίτης Μιχάλης, ο πρόεδρος της αδελφότητας των εν Αθήναις Σαρακατσαναίων Ηπείρου κ. Τάγκας Δημήτριος, ο πρόεδρος του συλλόγου Σαρακατσαναίων Αττικής και Πειραιά κ. Τιμπλαλέξης…., ο πρόεδρος του συλλόγου Σαρακατσαναίων Βάρης κ. Γιωργάρας Σπύρος, ο πρόεδρος του λαογραφικού μουσείου Σαρακατσαναίων Σερρών κ. Τσαούσης Βασίλειος και πολλοί λογοτέχνες, ποιητές και πεζογράφοι, που εντυπωσιάστηκαν με τον πλούτο της σαρακατσάνικης λαλιάς.

Χαρακτηριστική είναι η αντίδραση ποιήτριας που έκανε την εξής παρατήρηση σε επήκοο ολόκληρου του ακροατηρίου, όταν άκουσε την ετυμολογία του ομιλητή για τις λέξεις στάνη και βλάχος. {Διαβάστε άρθρο στη σελίδα….}

«Κύριε Φυτιλή, κάνατε σήμερα μια επανάσταση στη γλωσσολογία, τα συγχαρητήριά μου.»

Ο ομιλητής παρουσίασε το θέμα με γλαφυρότητα και πειστικά αποδεικτικά επιχειρήματα που στηρίζονταν σε κείμενα της λογοτεχνίας, αρχαίας και νεώτερης.

Σε όλη τη διάρκεια της παρουσίασης του θέματος χρησιμοποιήθηκαν έγχρωμες διαφάνειες, που προβάλλονταν από υπολογιστή και προβολέα.

Ο ομιλητής έπεισε το εκλεκτό ακροατήριο των λογοτεχνών, πως η λαλιά των Σαρακατσάνων είναι μια πλούσια αποθήκη λέξεων της αρχαίας λαϊκής γλώσσας, που μπορεί να προσφέρει στη νεοελληνική μας γλώσσα λέξεις και εκφράσεις που χρειάζονται.

Αξίζει να σημειώσουμε, πως ο ομιλητής προσδιόρισε με σαφήνεια και παραδείγματα τη διαφορά που υπήρχε ανάμεσα στη λόγια γλώσσα των αρχαίων ποιητών, φιλοσόφων και ιστορικών, την επιτηδευμένη όπως ονομάστηκε και στη λαϊκή γλώσσα που διαφύλαξε η λαλιά των Σαρακατσάνων.

Χαρακτηριστικά ανέφερε, πως λέξεις που έχει η σαρακατσάνικη λαλιά τις βρίσκουμε και σ’ άλλες διαλέκτους, όπως στην ποντιακή, που υπάρχει η λέξη χάρτωμα με την ίδια έννοια. {Από δω το επάγγελμα του χαρτοματζή και το ποντιακό επώνυμο Χαρτοματζίδης.}

Στο ιδίωμα της Γορτυνίας, {Πελοπόννησος,} βρίσκουμε λέξεις, όπως αλαταριά, αμάδα, αμάχη, αναδοσιά, ανεμοσούρι κ. ά.

Είναι σημαντικό βήμα, ο πολιτισμός των Σαρακατσάνων να περνά τις πόρτες ιδρυμάτων που ασχολούνται με την τέχνη του λόγου και να τον γνωρίζουν άνθρωποι που είναι μπροστάρηδες στο χώρο του πνεύματος.





Ο Γιώργος Α. Φυτιλής γεννήθηκε στα Πιέρια, μέσα σε μια σαρακατσάνικη στάνη κι έζησε τα παιδικά κι εφηβικά του χρόνια στο Πολύκαστρο της Μακεδονίας. Σπούδασε πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το 1979 παρακολούθησε σεμινάρια διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, με υποτροφία του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πέραν της πεζογραφίας, ασχολείται με τη λαογραφία και κύρια με τη μελέτη των γλωσσικών ιδιωμάτων του λαού μας. Είναι πατέρας δυο παιδιών. Το 1992 τιμήθηκε με βραβείο από τη ΧΕΝ Πειραιά για το μυθιστόρημά του "Κι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο". Είναι τακτικό μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Έχει εκδώσει δώδεκα βιβλία.