portraita

Μήτρος Κυριακού
.

Α π ό  τ η  Δ ι α λ α μ π ή  Ρ ο δ ό π η ς

του εγγονού του Δημήτρη
Τη βιογραφία του κ. Μήτρου Κυριακού κατέγραψε, επιμελήθηκε και μας έστειλε ο δεκαεπτάχρονος εγγονός του Δημήτρης. Ο Δημήτρης αξίζει συγχαρητήρια για πολλούς λόγους. Κατ’ αρχήν γιατί πήρε την πρωτοβουλία να καταγράψει την ιστορία του παππού του, αλλά και διότι χρησιμοποίησε τη Σαρακατσάνικη λαλιά όπως την άκουσε. Επι πλέον μας απέστειλε και σπάνιες φωτογραφίες, που από μόνες τους προβάλλουν τη φυσιογνωμία των Σαρακατσάνων της Θράκης. Με ιδιαίτερη χαρά τη φιλοξενούμε στην ιστοσελίδα μας.

● ● 


Γεννήθηκα στις 30 Ιουλίου 1926 στο Καραμάτι στο Λειβαδίτη Ξάνθης, στο τσελιγγάτο του Κωσταντή του Μπάτζιου. Τον πατέρα μ΄ τον έλεγαν Αναστάση και τ΄ μάνα μ΄ Ρήνου και ήταν απ΄ τ’ς Βαλεραίοι. Η μάνα μ’ ήταν Βουργαρ’νή και παλιά λέγονταν Νακαίοι, αλλά ο παππούς τ’ς μάνα μ’ είχε καμπούρα και φαίνονταν σαν να έχει φορτωμένη τ’ βαλέρα απ’ γκ’βάλαγαν το νερό και τον φώναζαν Βαλέρα. Στην Ελλάδα πέρασαν το 1920 και είχαν καλύβια στην ανατολική και κεντρική Θράκη.



Νίκας και Γιάννος Βαλέρας
Ανδριανούπολη Ανατολικής Θράκης - 1914

Οι πρόγονοι μ΄ πριν έρθουν στ΄ Θράκη τ’ς ήταν στην Ήπειρο κ΄ είχαν κονάκια κοντά στα Γιάννενα. Όταν έφευγαν οι άνδρες απ’ τα κονάκια πάν’γαν οι στρατιώτες τ΄ Αλή Πασιά και έκλεβαν κορίτσια για το χαρέμι τ’. Τότε μαζόχ’καν οι Κυριακαίοι και οι Τσαραίοι απ τ’ς ήταν αντάμα και παν και έκαψαν ένα Τούρκικο χωριό εκεί σ’μά. Μόλις το έμαθε αυτό ο Αλή Πασιάς διέταξε να τ’ς πιάσουν και να τ’ς σφάξουν.



Νίκας και Γιάννος Βαλέρας
Κάρλοβο Βουλγαρίας – 1917

Τότε είχαν βγάλει και ένα τραγούδι για τον Τσάρα Νικολή απ’ ήταν καπετάνιος τ’ς ομάδας εκείνων των παιδιών π΄ έκαψαν το χωριό!

Κει πέρα βγαίνει ένας καπνός κι ακούγονται ντουφέκια
μηδά σε γάμο πέφτουνε μιδά σε χαροκόπι
ουδί σι γάμο πέφτουνε ουδέ σε χαροκόπι
Τσιάρα Νικόλας πολεμά με τους Αρβανιτάδες
πάψε Τσιάρα μ’ τον πόλεμο πάψε και το ντουφέκι
να κατακάτσει ο κουρνιαχτός να μετρηθούν τα ασκέρια
μετριούνται οι Τούρκοι τρείς βολές και λείπουν τρείς χιλιάδες
μετριούνται τα τσαμόπουλα και λείπει ένας λεβέντης



Σαρακατσάνικος γάμος
Κάρλοβο Βουλγαρίας – 1937

Μετά απ’ αυτό, κυνηγημένοι απ τ’ς Τούρκοι, έφυγαν οι Κυριακαίοι και πήγαν εκείνο το καλοκαίρι στο Μακρυγιάννη, τον πατέρα τ’ Κατσαντώνη απ’ ήταν μπατζανάκ’ς ενός Κυριάκου και μετά έφυγαν και πέρασαν άλλοι κατ’ τη Σερβία και άλλοι κατ’ τη Μακεδονία.




Αναστάσης Κυριακού και Νάσιος Κοψίδας
Καβάλα - 1921

Το 1869 ο προπάππος μ’ πέρασε στ’ Βουλγαρία μαζί με τον αδερφό τ’ τον Βασίλη και έφκιασαν ενα απο τα τρανύτερα τσελιγκάτα τ’ς Βουλγαρίας. Ξεχείμαζαν πάλι για λίγα χρόνια στ’ Χαλκιδική στην Κασσάνδρα, μέχρι που τα δύο αδέρφια χώρ’σαν τα τσελιγκάτα επειδή δεν χώραγε ο τόπος τα κοπάδια τ’ς. Όταν χώρ’σαν, ο προπάππος μ έκατσε εκεί απ’ τ’ς ήταν και ο αδερφός τ’ ο Βασίλης. Πέρασε στο κέντρο τ’ς τότε Βουλγαρίας και ξεχείμαζαν εκεί σ’μά. Το ξεκαλοκαιριό το είχε αγορασμένο και το έλεγαν Ντουσπάτ και ήταν ακριβώς στα τότε σύνορα Τουρκίας – Βουλγαρίας.



Γιάννος Βαλέρας και Κωνσταντίνος Μπάτζιος
1922

Το 1894 οι Τούρκοι σκότωσαν τον Κυριακαναστάση (προπάππος μ’) γιατί τα κοπάδια τ’ ήταν μεγάλα και βόσκαγαν όλη την περιοχή κοντά στο χωριό και το είχε αγορασμένο. Όταν ξεκίν’σαν να πάν οι Τούρκοι στα καλύβια να τον χαλάσουν τ’ς είδαν απ το τσελιγκάτο και πέρασαν στ’ Βουλγαρία. Στον Κυριακαναστάση έλεγαν να πάει μαζί τ’ς, αλλά αυτός νόμιζε οτι αν θα τ’ς δωροδοκούσε με τυρί βούτυρο ή ακόμα και λίρες δεν θα τον χάλαγαν. Ο πατέρας μ’ ήταν μκρό παιδάκι 9 χρονών και έκατσε μέσα σε μια τούφα παραπέρα απ τα καλύβια για να δει τι θα γένει και είδε να έχουν οι Τούρκοι τον παππού τ’ αλυσοδεμένο και να τον παίρνουν απο κει. Έλεγε ο πατέρας μ’ οτι το κεφάλι και οι ώμοι τ’ ξεχώριζαν απ τ’ς Τούρκοι. Όταν τον πήραν τ’ είχαν δεμένα τα χέρια μπροστά κοντά στο σλιάφι και αυτός τα έβαλε μέσα και άρχισε να πετάει στ’ στράτα οτιδήποτε είχε μέσα σ΄αυτό για να βρουν οι δικοί του έστω και το κφάρι τ’. Μετά απο αυτό πολλές βολές προσπάθ’σαν να παν να τον βρούν αλλά δεν τ’ς άφηναν οι Τούρκοι. Την επόμενη χρονιά που έβγαιναν τα τσελιγκάτα στα β’νά, ένα τσελιγκάτο κόνεψε για να περάσει τ’ νύχτα τ κόντα στην γέφυρα π’ τον είχαν σκοτώσει και είπαν οι τσομπάνιδες στον κόσμο οτι βρήκαν ένα κ’φάρι και λίγα ρούχα κατ’ απ τ’ γέφυρα. Εκεί ήταν μια πρώτη τ’ ξαδέρφη και πάει και έθαψε τα κόκαλα τ’.



Αλέξανδρος Βαλέρας, Μήτρος Κυριακού, Στέργιος Βαλέρας
Αλεξανδρούπολη - 1942

Τον αδερφό τ’ Κυριακαναστάση τον Βασίλη πάλι Τούρκοι τον σκότωσαν αλλά διαφορετικά. Είχε πάει μια μέρα ένας Τούρκος στρατηγός στα καλύβια και τον δάγκωσε μια σκύλα απ’ το τσελιγκάτο και βγήκε ο Βασίλης και να τ’ μάσει και τον πυροβόλησε στο χέρι. Πάν’γε στ’ς γιατροί τ’ς Τούρκοι και τ’ έβαναν αλ’φές και δεν πέρναγε η λαβοματιά για να τ’ τρώνε τ’ς παράδες τ’. Μια μέρα πάει σε έναν γιατρό και είπε κατηγόριες για τ’ς αλ’νούς τ’ς γιατροί και τ’ έβαλε αφιόνι μέσα στην αλ’φή και πέθανε.

Τότε έβγαλαν και το τραγούδι :

χαλάσανε τρία μπατζιά κι τρία τσελιγκάτα
χαλάσαν και τον κεχαηά τον Κυριακαναστάση
που το ‘μαθες που τ’ άκουσες ν εσύ βρε παλικάρι
το λέει Μπουζιανα θλιβερά και παραπονεμενα
που της χαλασαν δυο παιδιά δυο τούρκικα ασκέρια




Σαρακατσάνικο σχολείο στα καλύβια του Ρόιδου
Χαιντού – 1936



ΟΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑ ΤΟ 1900



Χάρτης μετακινήσεων

Το 1900 οι Κυριακαίοι πέρασαν στας Σέρρας και μετά στην Καβάλα.
Το 1922 οι γονείς μ’ παντρεύτηκαν στην Καβάλα και μετά πέρασαν στ’ Θράκη και πάν στ’ Μπάτζιου το τσελιγκάτο απ’ γίν’κα εγώ. Εκεί ήμασταν 25 οικογένειες, 3.000 πρόβατα, 200 γίδια και 150 άλογα. Και ξεχειμάζαμε στα Άβδηρα Ξάνθης.
Το 1928 φύγαμε απ’ το τσελιγκάτο του Μπάτζιου και πήγαμε στο Φουντουτζιάκι (Λεφτοκαρυά) Έβρου, στο τσελιγκάτο του Γ. Καραλή. Ξεχειμάζαμε έξω απο το χωριό Άβανατας Έβρου και εκεί ήμασταν 10 οικογένειες, 3.000 πρόβατα 1.000 γίδια και 150 άλογα.


Μήτρος και Θόδωρος Κυριακού
Καβάλα – 1947


Το 1933 πήγαμαν στο τσελιγκάτο του Γκίκα στο Μικρο Δέρειο Έβρου και εκεί ήμασταν 30 οικογένειες και 5.000 πρόβατα 600 γίδια και 120 άλογα.
Το 1937 την άνοιξη έφευγαμαν απ’ τον Γκίκα και πήγαμαν στο τσελιγκάτο του Ρόιδου στο Σαριάρι, στο Λειβαδίτη Ξάνθης. Εκεί ήμασταν 18 οικογένειες, 1.500 πρόβατα και 100 άλογα. Απο το 1937 και μετά δεν αλλάξαμε τσελιγκάτο. Ξεχειμάζαμε στη Διαλαμπή Ροδόπης που ήμασταν 10 οικογένειες, 1.000 πρόβατα, 200 γίδια και 80 άλογα.



Θεόδωρος Κυριακού, Μαρία Κυριακού, Αικατερίνη Βαλέρα
Διαλαμπή Ροδόπης - 1947


Το 1947 πήγαμε στο Χρυσοχώρι Καβάλας ως ανταρτόπληκτοι και το 1949 γυρίσαμε πίσω στη Διαλαμπή, όπου και κατοικήσαμε.
Το 1963 έφκιασαμαν σπίτι και απο τότε δεν φύγαμε απ’ το χωριό, ούτε εμείς ούτε τα κοπάδια μας. Το χωριό παλιά ήταν τουρκικό και έμεναν Τούρκοι Αγάδες και το έλεγαν Μπαλαμπάν. Όταν αρχίσαμε να ξεχειμάζουμε στο Μπαλαμπάν άρχισαν οι Τούρκοι να φεύγουν και σήμερα το χωριό έχει 2-3 οικογένειες μουσουλμάνων. Εγώ σχολείο πήγα μέχρι την τρίτη δημοτικού. Σχολείο πάν’γαμαν στα καλύβια, πλέρωναμαν δάσκαλο και έρχονταν και μας έκανε μάθημα στο δασκαλοκάλυβο, τ’ς τρείς θερινούς μήνες.




Οικογένειες Δημητρίου και Θεόδωρου Κυριακού
Διαλαμπή Ροδόπης - 1953



Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Είμασταν 4 αδέρφια με τη σειρά : Βαγγελή, Μήτρος, Θόδωρος, Μαρία.

  • Η αδερφή μ’ η Βαγγελή παντρεύτηκε το 1949 τον Νικόλα τον Φλωροκάπη απ’ την Καβάλα και το 1950 ήρθαν στη Διαλαμπή κι αυτοί.


Οικογένειες Δημητρίου Κυριακού και Νικολάου Φλωροκάπη
Διαλαμπή Ροδόπης - 1950


  • Εγώ παντρεύτηκα το 1950 την Βασιλική Μπουρντούνη απ’ το Εράσμιο Ξάνθης. Οι Μπουρντουναίοι είχαν καλύβια στο oτζιάκι τ’ Λεπίδα στην Απτέβα Ξάνθης δυτικά του Λειβαδίτη και ξεχείμαζαν στο Εράσμιο.


Η Βασιλική (σύζ. Μήτρου Κυριακού) και η Γιαννούλα (σύζ. Θεόδ. Κυριακού )
Διαλαμπή – 1954





Ο Μήτρος Κυριακού και η Γιαννούλα σύζυγος Θεόδ. Κυριακού






Οικογένεια Χ.Μπουρντούνη
Εράσμιο Ξάνθης – 1952


  • Ο αδερφός μ’ ο Θόδωρος παντρεύτηκε το 1953 την Γιαννούλα Μπανιώτη απ’ τα Παγούρια Ροδόπης. Οι Μπανιωταίοι τ’ς ήταν τον χειμώνα στα Παγούρια και το καλοκαίρι στη Μπουζάλα ή το Μπόζντα Δράμας αλλά παλιά ήταν Βουργαρ’νοί και μετά πέρασαν σιαδώ.




Γάμος Θεόδωρου Κυριακού και Γιαννούλας Μπανιώτη
Διαλαμπή Ροδόπης -1953





Γάμος Θεόδωρου Κυριακού και Γιαννούλας Μπανιώτη
Διαλαμπή Ροδόπης -1953





Οικογένεια Κωνσταντίνου Μπανιώτη
Παγούρια Ροδόπης – 1947


  • Η αδερφή μ’ η Μαρία παντρεύτηκε το 1957 με τον Κούτρα τον Κώστα στο Παρανέστι Δράμας και το 1960 ήρθαν κι αυτοί στη Διαλαμπή.



Γάμος Κωνσταντίνου Κούτρα και Μαρίας Κυριακού
Παρανέστι Δράμας - 1957





Η Γιαννούλα (σύζ. Θεόδ.Κυριακού) και Μαρία (σύζ. Κων/νου Κούτρα)
Διαλαμπή – 1953






Σαρακατσάνες στη Διαλαμπή – 1953



● ●