portraita

Χρήστος Κουτσογιάννης
...

Απο τη Διαλαμπή Ροδόπης
του Βασίλη Σερμπέζη

Ο Χρήστος Κουτσογιάννης γεννήθηκε το 1931 στο Μητρικό, στ’ Ανάκειο, του Ν. Ροδόπης. Είναι το πρώτο απ’ τα πέντε παιδιά του Γιάννη και της Στεργιαννής Κουτσογιάννη που έκαμαν και δυο κορίτσια, το σύνολο εφτά - όλα εν ζωή - και είναι κατά σειρά: Η Μαρία που την έχουν οι Βρυζαίοι στο Αγίασμα της Χρυσούπολης, Ο Χρήστος, Η Παναγιώτα - παντρεμένη στη Γεννησέα Ξάνθης με τον Γαλαζούλα -, ο Αποστόλης, ο Αντώνης, ο Γιώργος και ο Νίκος. Τα παιδιά, όλα παντρεμένα, ζουν στη Διαλαμπή της Ροδόπης.


Οι Κουτσογιανναίοι μέχρι το 1946 ζούσαν τον νομαδισμό, χειμαδιό στ’ Ανάκειο και ξεκαλοκαιριό στην Απτέβα, στον Ολού Γιαλά στα βουνά της Δραμινής Ροδόπης. Το 1949 ήρθαν στη Διαλαμπή και συνέχισαν την κτηνοτροφία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’70. Έτσι ο Χρήστος, μέχρι τα 25 του χρόνια, δηλώνει επαγγελματίας τζιομπάνος. Άλλα 23 χρόνια ήταν οικοδόμος και 24 – 25 επαγγελματίας με σπαρτικές και θεριζοαλωνιστικές μηχανές.


Για το επίπεδο των γραμματικών του σπουδών, ο ίδιος αφηγείται:

«Το 1939 πήγα δυο μήνες στο σκολειό στον Ίμερο μέχρι απ’ άρχισαν και γένναγαν τα πρότα και με πήρε ο πατέρας μ’ στα τσαγκάδια».

Και συνεχίζει:

«Το ’40 το χινόπωρο πό φυβγναμαν απ’ τα β’να, επειδή δεν είχαμαν θ’κά μας κτήματα στ’ Ανάκειο, νοίκιασαμαν το παλιό τ’ αεροδρόμιο τ’ς Καβάλα απού ’ταν καλό λιβάδ’. Ικεί μ’ έγραψε ο πατέρας μ’ στο σκολειό, σ’ν Αμυγδαλώνα και πήγα μια μέρα. Τη δεύτερη χτύπ’σαν οι καμπάνις. Ήταν 28 Οκτωβρίου. Πιάσκι ο πόλεμος!»

Κι έτσι ο Χρήστος πήγε συνολικά στο σχολείο δυο μήνες και μια μέρα.

- Πάλι καλά, Χρήστο! Ήσουν τυχερός! Μερικοί πήγαμαν στο σκολειό λίγο παραπάν’ και παράπεσαν τα χαρτιά και δεν το τελείωσαμαν ακόμα! Στα πινήντα πέντι μας!

Το ’54, στις 13 απ’ τον Τρυ’τή – σημαδιακός μήνας για το Χρήστο ο Οκτώβριος – παντρεύτηκε τη Μαρία Καλτσά με την οποία έζησαν μαζί μέχρι τον περσυνό Γεννάρη που η κυρά συγχωρέθηκε. Απέκτησαν δυο παιδιά και δυο κορίτσια, Τη Στέλλα, την Τασούλα, παντρεμένη με τον Κώστα Λεπίδα στις Πηγές, Τον Γιάννη και τον Δημήτρη. Κι αγκόνια, παιδιά και κορίτσια!

Καλή φαμελιά. Όμως το πιο σημαντικό, ίσως, είναι ότι ο Χρήστος Κουτσογιάννης έγινε πρωτεργάτης μέλος – σύμβολο όχι μόνο της μεγάλης διευρυμένης σαρακατσάνικης οικογένειας μα για όλο το μελέτι της Ροδόπης, της Ελλάδας και του όπου γης σαρακατσάνικου συναφιού.

Με τη θέρμη και την ευγένεια της ψυχής του, την απεραντοσύνη της γνώσης στο χορό, το τραγούδι και γενικά το σαρακατσάνικο πολιτισμό. Παντού και πάντα παρών. Συλλόγοι, Ομοσπονδίες, Γενικές Συνελεύσεις, Εντευκτήρια, Χοροεσπερίδες, Μπουζάλες, Περτούλια, Λειβαδίτης, Ρίλα, διάολος τον πατέρα τ’ και πού δεν συμμετείχε! Πάντα πρώτος και καλύτερος!

Γιατί η γνώση, αυτή η γνώση δεν προέρχεται από συνταγές και σχήματα λόγου μα από εμπειρίες της δικής μας ζωής καθώς και της ζωής των συνανθρώπων μας. Η γνώση αυτή προέρχεται όχι απ’ τα λόγια μα απ’ την αφή, την όραση, την ακοή, τη γεύση – γλυκειά ή πικρή, απ’ αγρύπνιες, απ’ αγάπη.





Κυρίες και κύριοι,

Αν ισχύει ότι «σαρακατσιάνος» σημαίνει τρόπο ζωής, εμείς που είμαστε σαρακατσάνικης πλέον καταγωγής θλιβερά παγκοσμιοποιημένα όντα, ας υποκλιθούμε κι ας τιμήσουμε απόψε ένα πρότυπο ένα σύμβολο της ράτσας μας. Τιμούμε σήμερα τον τελευταίο πραγματικό σαρακατσάνο, τον Χρήστο Κουτσογιάννη.

Μας έδωσε και συνεχίζει να δίνει τα πάντα και ποτέ δεν ζήτησε τίποτα.

Αλλά, όπως είπε και ο Μαρκ Τουέϊν, «είναι προτιμότερο να αξίζεις τις τιμές και να μην τις έχεις, παρά να τις έχεις και να μην τις αξίζεις».

- Χρήστο, με τόσα γράμματα (δυο μήνες και μια μέρα), σ’ ευχαριστούμε για όσα μα δίδαξες. Γιατί σοφός δεν αυτός που τα ξέρει όλα μα αυτός που ξέρει τα χρήσιμα.

Κύριε Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, μέλη του ΔΣ του Συλλόγου, θερμά συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία σας αυτή.

Κι δεν μόνο το τραγούδι, ο χορός, η γνώση, η ιστορία, ο πολιτισμός. Είναι η ζωντάνια, το κέφι, η ευγένεια, η δημιουργία, η συμμετοχή και η δράση του. Όλα αυτά μαζί!

Και τώρα τι;


Ίσως, για την ειρωνία της υποθέσεως, το προαιώνιο μαγικοθρησκευτικό τραγούδι με τη μορφή της προφητείας του Πατροκοσμά του Αιτωλού, ηχήσει για τελευταία φορά:


«Μια μέρα οι Σαρακατσάνοι θα χωριστούν στα τέσσερα κομμάτια. Όσοι παν’ έβγα ηλιού θα γυρίσουν φορτωμένοι με αρμαθιές φτώχεια και κακομοιριά. Όσοι πάν’ κατ’ το βοριά θα λουφάξουν. Κι όσοι δε βουργαρέψουν θα κυριέψουν. Στο τέλος όλοι θα χαθούν. Μα σαν χαλάσουν οι Σαρακατσάνοι θα χαθεί κι κόσμος ολάκαιρος».

Κυρίες και κύριοι

Τελειώνοντας θα παρακαλούσα να επιτρέψετε στην ταπεινότητά μου να καταθέσει μια πρόταση:


Το πιο ιστορικό κτήριο της Κομοτηνής, το πατρικό του Νέστορα Τσανακλή, η πολιτιστική μας στέγη, το κονάκι μας, νομίζω ότι θα αποκτούσε μιαν άλλη αίγλη και σημασία αν τη μια αίθουσά του την ονοματίζαμε «Χρήστος Κουτσογιάννης»!