portraita


..Ίβυκος και γερανοί
..

 " Η ιστορία επαναλαμβάνεται "

του Αθανασίου Γαλατά

Στο λεξικό του Σουΐδα (Σούμμα) αναφέρεται η ιστορία του ποιητού Ιβύκου από το Ρήγιο της Κάτω Ιταλίας (Μεγάλη Ελλάδα) που έζη­σε τον 6ο π.Χ. αιώνα.

Πηγαίνοντας ο Ίβυκος στην Κόρινθο, σε ερημιά κοντά στον Ισθμό τον λήστε­ψε συμμορία ληστών που εν τέλει και τον σκότωσε. Ξεψυχώντας ο ποιητής και βλέποντας στον ουρανό να πετούν γερα­νοί, τους επικαλέστηκε να μαρτυρήσουν γι' αυτόν.

Μετά από καιρό οι ληστές βρέθηκαν στην Κόρινθο σε θέατρο και ενώ παρα­κολουθούσαν την παράσταση πέρασαν γερανοί: "Οι εκδικητές του Ιβύκου" σχο­λίασε ένας των ληστών ειρωνικά. Κάποι­ος από τους θεατές άκουσε την αναφορά και τους κατήγγειλε. Αμέσως συνελήφθη­σαν, ομολόγησαν και τιμωρήθηκαν με θάνατο.





Το 1980 αποσύρθηκε από τα Γυμνά­σια το βιβλίο διδασκαλίας των Αρχαίων της Α' τάξης ένα καταπληκτικό βιβλίο του Γεωργίου Ζούκη. Στο βιβλίο αυτό υπήρχαν "φτιαχτά" αρχαία κείμενα ή τροποποιημένα στο απλούστερο που έμαθαν αρχαία σε γενιές Ελληνοπαίδων.

Σ' ένα από τα κείμενα, το 14 στον αριθμό, αναφέρεται ο θάνατος του Ιβύκου και το παραθέτω αυτούσιο:


Ίβυκος ο ποιητής μετ' άλλων εταίρων εις Ιταλίαν ήκεν. Ενταύθα ικανόν χρόνον διέτριψαν, χρήματα δ' ικανά συνέλεξαν. Μετ' ου πολύ Ίβυκος τους εταίρους πάλιν ήθροισε και λέγει αυτοίς «Εγώ, ω εταίροι, ικανούς νέους επαίδευσα, υμείς δ' ικανόν αργύριον συνελέξατε και πρός τούς γονέας επέμψατε. Νυν εγώ οίκαδε ήξω». Οι δε εταίροι τούτω λέγουσιν «Ημείς διατρίψομεν μικρόν έτι εν Ιταλία». Επεί δ' ούν Ίβυκος τούτους ουκ έπει­σε, μόνος εις την Ελλάδα επανήγεν. Ότε δ' ήν εν τω μεταξύ της θαλάττης και της Κορίνθου χωρίω, λησταί αυτόν εφόνευσαν και το αργύριον ήρπασαν. Ότε δ' ούτος απέθνησκε, τούς γερανούς, οί εις τον ουρανόν επέτοντο, ικέτευσεν ώδε «Ώ γερανοί, υμείς καταμηνύσετε και κολάσε­τε τους ληστάς». Μετ' ού πολύ οι Κορίνθιοι τόν μέν νεκρόν απεκάλυψαν και έθα­ψαν, τούς ληστάς δ' ού. Ολίγω μέντοι χρόνω ύστερον ούτω τούς ληστάς απεκά­λυψαν. Εν θεάτρω μετά των Κορινθίων καί οι λησταί του Ιβύκου παρήσαν, υπέρ δ' αυτών γερανοί επέτοντο. Τότε των ληστών ο έτερος λέγει «ω εταίρε, ιδού οι γερανοί του Ιβύκου». Θεατής δέ, ως ήκουσε, λέγει των άλλω «Ουκ ήκουσας, τί ούτοι λέγουσι;» Καί ευθύς τό πράγμα τοις άρχουσιν εμήνυσαν. Οι δέ λησταί υπ' ανάγκης τήν πράξιν φαίνουσι καί θανάτω κολάζονται.

● ● 



Προ καιρού βρισκόμουν με τον Μπάτζιο Σπύρο, πατέρα του πρώην προέ­δρου του Κορδελιού Νίκο Μπάτζιου. Ο Σπύρος Μπάτζιος, ρέκτης της παράδοσης, είναι ένας θησαυρός παλιακών διηγήσεων και συμ­βάντων.

Μεταξύ τυρού και αχλαδιού λοιπόν αναφέρθηκε στον τσέλιγκα Γιαννούλη Βρύζα που κινούνταν στην Ανατολική Μακεδονία, κυρίως στα βουνά της Δράμας. Στο Ντουραπάνη (κάτω από την Ελάτεια) έπεσε πάνω σε Χασιώτες τσομπαναραίους που "ροϊάζονταν" στην περιοχή γιατί ήταν περίφημοι βοσκοί γιδιών. Πλην όμως τους συνόδευε και η φήμη δεινών κλεφτών.

Όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων ο Γιαννούλης ο Βρύζας κατάλαβε ότι θα τον λήστευαν και τους είπε: «Μη με χαλά­σετε, πάρτε το μπαλασκόνι έχω κάτι παράδες». Αυτοί όμως τον μαχαίρωσαν και ξεψυχώντας ο τσέλιγκας άκουσε έναν κόρακα να κράζει. «Κόρακα», αναφώνα­ξε, «μαρτύρα για το αίμα τ' άδικο που χύνεται».

Μετά από μήνες - η δολοφονία έμεινε ανεξιχνίαστη - η παρέα των δολοφόνων ήταν στο ορεινό χωριό Βώλακας και καθόταν στην πλατεία. Ξάφνου έκραξε ένας κόρακας και ένας τους σχολίασε χαιρέκακα: «Ο κόρακας του Βρύζα». Δίπλα για κακή τους τύχη ήταν αστυνομι­κός φίλος του μακαρίτη που άκουσε το σχόλιο. Αμέσως τους συνέλαβε και ανα­κρίνοντας τους χωριστά, με μαεστρία, απέσπασε την ομολογία των δολοφόνων που καταδικάσθηκαν.


Η διήγηση του αγαπητού φίλου έφερε στη μνήμη μου την ιστορία του Ιβύκου των γυμνασιακών μου χρόνων. Έμεινα έκθαμβος από την ομοιότητα των ιστο­ριών, τα πουλιά διέφεραν μόνο, από τη μια οι γερανοί, από την άλλη ο κόρακας.

Αν η νεώτερη ιστορία, για τον Βρύζα είχε ένα βάθος διακοσίων χρόνων, θα είχα την υπόνοια ότι πρόκειται περί θρύ­λου που μετασχηματίσθηκε από μια αρχαία ιστορία. Τα γεγονότα όμως διαδραματίσθηκαν πρόσφατα, στη διάρκεια του μεσοπολέμου και με πρόσωπα υπαρκτά.


Είναι μια επιβεβαίωση της ρήσης

 "Η ιστορία επαναλαμβάνεται".