portraita





Διακόσια χρόνια από το μαρτυρικό θάνατο του Κατσαντώνη. Ως ελάχιστο φόρο τιμής σε έναν από τους πρωτεργάτες και πρωτομάστορες της Ελευθερίας η Αδελφότητα των Ηπειρωτών Σαρακατσαναίων της Αθήνας επανεξέδωσε δυο από τις παλαιότερες βιογραφίες του σε ένα βιβλίο με τίτλο «Μνήμη Κατσαντώνη».

Δύο αξιολογότατες εργασίες, σπάνιες και δυσεύρετες. Ο «Βίος του Κατζαντώνη», του Επαμεινώνδα Φραγγίστα, η οποία είναι η πρώτη βιογραφία του Κατσαντώνη και εξακολουθεί να παραμένει από τις πληρέστερες, εκδόθηκε το 1862 στην Αθήνα και ο συγγραφέας της στηρίχθηκε στις αφηγήσεις του πατέρα του που ήταν από τα πρωτοπαλίκαρα του Κατσαντώνη.

Η δεύτερη, του Eugene Yemeniz, αμετάφραστη μέχρι σήμερα, δύσκολα τη συναντάς στην ελληνική βιβλιογραφία. Εκδόθηκε στο Παρίσι το 1869 με βάση ένα ταξίδι που ο ίδιος έκανε το 1852 στα ’γραφα από το Μεσολόγγι. Η εργασία του Eugene Yemeniz θα μπορούσε να θεωρηθεί από τις πιο αυθεντικές βιογραφίες του Κατσαντώνη, καθώς ο ίδιος συγκέντρωσε πληροφορίες από τους αγωνιστές του ασκεριού του ήρωα και ιδιαίτερα από τον Καραγιαννάκη από τον οποίο φιλοξενήθηκε παραμένοντας για πολλές μέρες στα Αγραφιώτικα βουνά. Η βιογραφία του Κατσαντώνη είναι τμήμα του βιβλίου του Eugene Yemeniz «Scenes et recits des Guerneres de L' Independence, Grece moderne» το οποίο περιέχει επίσης τις βιογραφίες του Οδυσσέα Ανδρούτσου, του Αλέξανδρου και Δημήτριου Υψηλάντη, του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και αναφέρεται επιπλέον στην αγροτική περιοχή της Ελλάδας καθώς και στη Μάνη και τους Μανιάτες.

Παρά την ύπαρξη αρκετών μελετών για τη ζωή και τη δράση του Κατσαντώνη, οι βιογραφίες αυτές παραμένουν από τις σημαντικότερες γιατί συντάχθηκαν με βάση αξιόπιστες πληροφορίες συναγωνιστών του Κατσαντώνη και ύστερα από επιτόπια έρευνα χρονικά πολύ κοντά στον ήρωα. Σημειώνουμε ότι το έργο του Επ. Φραγγίστα είχε εκδοθεί και το 1963 με επιμέλεια και σχόλια του Πάνου Ι. Βασιλείου, εκατό χρόνια μετά την αρχική του έκδοση, αλλά σε γλώσσα δημοτική με σκοπό σύμφωνα με την άποψή του «να το ελαφρύνει από το βάρος της καθαρεύουσας». Εμείς επιλέξαμε να επανεκδώσουμε αυτούσιο το αρχικό κείμενο παρότι υπήρχε κίνδυνος η χαριτωμένη καθαρεύουσα του συγγραφέα με τις συχνές λυρικές εξάρσεις της να μη γίνει κατανοητή στο ευρύ κοινό.

Προτιμήσαμε να μη θίξουμε το κείμενο του Επ. Φραγγίστα διατηρώντας ακόμα και τις όποιες ανορθογραφίες. Το πλαισιώσαμε μόνο με κάποιες σημειώσεις, λεξικολογικές κυρίως και ερμηνευτικές. Στην εργασία του Eugene Yemeniz υπάρχουν αρκετά δημοτικά τραγούδια, πολλά από τα οποία ήταν δικής του καταγραφής, και τα οποία δεν ήταν εύκολο να βρεθούν ούτε στις παλαιότερες συλλογές. Σε όσα από αυτά παραπέμπει ο ίδιος σε γνωστές παλιές συλλογές έγινε καταγραφή από τις οικείες συλλογές. Για όσα όμως είναι δική του καταγραφή και είναι δύσκολο να μεταφρασθούν τηρώντας το μέτρο, χρησιμοποιήθηκαν οι πιο κοντινές παραλλαγές ως προς το περιεχόμενο που βρέθηκαν σε συλλογές δημοτικών τραγουδιών.

Από τη θέση αυτή ευχαριστούμε θερμά την κ. Λένα Τσουμάνη-Γιαννάκη, Πτυχιούχο της Γαλλικής Φιλολογίας, η οποία αφιλοκερδώς μετέφρασε για την Αδελφότητά μας το έργο του Eugene Yemeniz. Ευχαριστούμε επίσης τον ζωγράφο Βαγγέλη Κουμπή, Αντιστράτηγο ε.α. ο οποίος φιλοτέχνησε την μακέτα του εξωφύλλου. Τέλος ευχαριστούμε θερμά τον Διονύση Μαυρόγιαννη, Καθηγητή Κοινωνιολογίας πρ. πρύτανη Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης για την οικονομική του συνεισφορά προκειμένου να πραγματοποιηθεί η έκδοση.

Πιστεύοντας ότι η επανέκδοση των δύο εργασιών σε ένα τόμο αποτελεί ουσιαστική συνεισφορά στην ιστοριογραφία που αφορά τον Κατσαντώνη τις παραδίδουμε στο κοινό ζητώντας την επιείκειά του για ενδεχόμενα λάθη ή παραλήψεις.
Του Δημήτρη Τάγκα