Έργο βαθειάς αγάπης του Β. Γ. Τσιαούση, για τις πολιτιστικές του ρίζες, το βιβλίο του αυτό πού μας προσφέρει σήμερα είναι μια φωνή «εκ βαθέων» κι ένα κορύφωμα.
Μια φωνή, πού μας παρουσιάζει μια πτυχή της σαρακατσάνικης ζωής τα τραγούδια και τους χορευτικούς σκοπούς των ανθρώπων της ράτσας του.
Κι ένα κορύφωμα, της ακάματης δραστηριότητας του για τη συντήρηση και την παρουσίαση των θησαυρών της σαρακατσάνικης πολιτιστικής παράδοσης, της οποίας καρπός είναι το μουσείο Σαρακατσάνων στις Σέρρες.
Η συλλογή των 650 περίπου τραγουδιών πού μας χαρίζει σήμερα, έxει τη χάρη της γνησιότητας και το κύρος της αλήθειας. Καταγραμμένα στο μήκος μιας πολύχρονης προσπάθειας, όπως κελάρυζαν από τα χείλη των Σαρακατσάνων ανδρών και γυναικών κάθε ηλικίας, συγκροτούν ένα πολύτιμο corpus εκδηλώσεων της λαϊκής μούσας και μια εξ 'ίσου πολύτιμη εξωτερίκευση των έσώτατων δονήσεων της σαρακατσάνικης ψυχής.
Δεν έχει σημασία αν ένας αριθμός των τραγουδιών πού καταγράφηκαν είναι κοινά και τραγουδιούνται και από μη Σαρακατσάνους. Το γεγονός ότι οι Σαρακατσάνοι τα θεωρούν δικά τους, δείχνει ότι και τα τραγούδια αυτά τους εκφράζουν όπως και τα καθαρώς σαρακατσάνικα. Επομένως ότι και αυτά είναι τραγούδια δικά τους. Το φαινόμενο αυτό δεν εκπλήττει.Εξεταζόμενο αυτό καθ' εαυτό δεν αποτελεί δάνειο πολιτιστικών στοιχείων εκ μέρους μιας κοινωνίκης ομάδας από μιαν άλλη, αλλά τεκμήριο της βαθύτερης εθνικής καταγωγής των Σαρακατσάνων.
Οι Σαρακατσάνοι δεν αποτελούν ιδιαίτερη Εθνότητα ξεχωριστή από την ελληνική. Έλληνες, όπως όλοι οι άλλοι Έλληνες, παρουσιάζουν μεν πολιτιστικές παραλλαγές, σε σχέση με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις εκείνων. Δικαιολογούνται όμως από το ότι οι 13 κοινωνικές ομάδες πού ανήκουν σε έναν κοινό κορμό πολιτιστικής παράδοσης, την ερμηνεύουν και την ακολουθούν ή κάθε μία σύμφωνα με την εσωτερική δυναμική και τον τρόπο της ζωής της, χωρίς αυτό να σημαίνει απομάκρυνση από εκείνη. Σημαίνει αντίθετα ταύτιση με αυτήν.
Από μιαν άλλη τώρα πλευρά. Τα τραγούδια της συλλογής αποδεικνύονται πολύτιμα για τον μελετητή του σαρακατσάνικου βίου. Συνοδεύουν τις διάφορες περιστάσεις και στιγμές της σαρακατσάνικης ζωής για να προσδώσουν στ' αντίστοιχα δρώμενα (γιορτή, θυσία, αρραβώνας, γάμος κλπ.) την επισημότητα πού τους αρμόζει, για να υπογραμμίσουν ρητά ή συμβολικά τη σημασία τους, για να υπαγορεύσουν ψυχολογικά κλίματα και συμπεριφορές, για να προσθέσουν μια νότα ομορφιάς και έξαρσης σε αναγκαίες και υποχρεωτικές κοινωνικές εκδηλώσεις και δράσεις, για να θυμίσουν το παρελθόν, να τονίσουν το παρόν, να προδιαγράψουν το μέλλον.
Και φυσικά να συνενώσουν στην κοινή συμμετοχή και έκφραση τραγουδιστές και ακροατές, τους άμεσα ή έμμεσα ενδιαφερομένους και τους επισκέπτες, σφυρηλατώντας έτσι τη σαρακατσάνικη κοινότητα και τη μεταξύ τους αλληλεγγύη.
Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει ακόμα πολλά για τα όσα τα τραγούδια αυτά μας διηγούνται, όχι ως ιστορήματα αλλά ως βιώματα κοινωνικά και πολιτιστικά, μ' ένα λόγο ανθρώπινα. Καλλίτερα όμως ας μείνει το πεδίο ελεύθερο για τους μελετητές, ανθρωπολόγους, κοινωνιολόγους, λαογράφους, ιστορικούς.
Κι ας περιοριστούν οι γραμμές αυτές εδώ να εκφράσουν τις ευχαριστίες όλων μας για την πολύτιμη αυτήν εισφορά και για να συγχαρούν εκείνον πού την πραγματοποίησε.
Καθηγητής Γ. Β. ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ
