portraita





Στη διατριβή του, που συνέγραψε στα γαλλικά το 1965 και η οποία κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 1991 με τίτλο «Ποιμένες - νομάδες της Μεσογείου, οι Σαρακατσάνοι της Ελλάδος», ο καθηγητής Γ. Καββαδίας εξετάζει τα ήθη και έθιμα, τον κοινωνικό κόσμο, τα τσελιγκάτα, τη θρησκεία και άλλα θέματα που αφορούν στη ζωή των Σαρακατσάνων.

«Αν δει κανείς τους Σαρακατσάνους να περιφέρονται σε μια επαρχιακή πόλη, ξαφνιάζεται από την κορμοστασιά, την υπερηφάνεια και την ευγένειά τους. Ο Σαρακατσάνος δεν φοβάται ν' ατενίσει τον ήλιο κατάματα. Ανάμεσα σ΄ αυτόν και τον κόσμο δεν υπάρχει αδιάβατο χάσμα. Γιατί οι Σαρακατσάνοι και γενικότερα οι ορεινοί υπεράσπισαν πάντα ηρωικά την ελευθερία και διαφύλαξαν τις τεράστιες πηγές της ανανέωσης και της δημιουργίας που χαρακτηρίζουν τους Ελληνες», έγραψε ο Γ. Καββαδίας.


ΕΠΙΜΕΤΡΟ

Ή συγγραφή τοϋ βιβλίου αύτοϋ τελείωσε τις πρώτες μέρες του 1964 
καί ή δημοσίευσή του στά γαλλικά τό 1965.

Από τότε ή ζωή των Σαρακατσάνων άλλαξε ριζικά. Οί Σαρακατσάνοι ένσματώθηκαν εντελώς στην περιβάλλουσα κοινωνία καί οί περισσότεροι στράφηκαν στή ζωή της πόλης, στίς επιστήμες, στήν πολιτική, μέ έκπληκτική πραγματικά επιτυχία, διακρινόμενοι πανιού. Και μάλιστα, φαινομενο μοναδικό, χωρίς συμπτώματα κοινωνικής παθολογίας!

Από τό νομαδικό τους βίο δεν απομένει πια τίποτα. "Ενας σημαντικός άριθμος ασχολείται πάντα μέ τήν κτηνοτροφία. Μόνο πού τά τσελιγκάτα καί τα κονάκια έσβησαν. Ό παραδοσιακός τρόπος ζωής τους έχει τόσο μεταβληθεί, ώστε τό μεγαλύτερο μέρος του νά μήν επιζεί παρά σάν μνήμη. Καί πρεπει νά υπογραμμιστεί οτι οί Σαρακατσάνοι κάνουν ό,τι μπορούν γιά νά τηρήσουν αυτή τή μνήμη τής πολιτιστικής τους ιδιαιτερότητας, περήφανοι πάντα γιά τήν καταγωγή τους.

Οργανωμένοι σέ συλλόγους κατά περιφέρειες ξαναζωντανεύουν τά παλιά με εκδηλώσεις, μέ τό επίσημο αντάμωμα στό Περτούλι, μέ συνέδρια, μέ μελετες, άλλά καί μέ συλλογές καί μέ μουσεία, όπως εκείνο τό λαμπρό σαρακατσάνικο μουσείο τών Σερρών, πού οφείλεται στό μόχθο καί τόν ακάματο ζηλο τοϋ Βασ. Τσαούση καί στήν επιμέλεια τής κυρίας Π. Ζώρα, μοναδικό στο εοδος του καί τώρα διεθνώς γνωστού.

Από τότε πού γράφτηκε τό παρόν είδαν τό φώς πολλά μελετήματα γιά, και από τούς ίδιους τούς Σαρακατσάνους.Τά δημοσιεύματα αυτά αποκαλύπτουν συχνά πλήθος στοιχείων σχετικα με διάφορα επίπεδα καί απόψεις τοϋ βίου καί τοΰ πολιτισμού των Σαρακατσάνων τά όποια, κατά τη γνώμη του γράφοντος, δέν αλλοιώνουν τήν εικονα πού εκείνος παρουσίασε, άλλά την εμπλουτίζουν. Τά περισσότερα αποτελούν τό αποτέλεσμα μιας διασταύρωσης των «βασικών» χαρακτηριστι κών της σαρακατσάνικης παράδοσης μέ άλλες παραδόσεις πού προερχονται από άλλα κοινωνικο-πολιτιστικά «περιβάλλοντα», μέ τά όποια oι Σαρα κατσάνοι ήρθαν σέ επαφή. "Αλλα πάλι οφείλονται στίς επικρατούσες συνθήκες περιοχών, στίς όποιες δέν επεκτάθηκε ή μελέτη αυτή. Παραδειγματα αναφέρονται στό παράρτημα πού προστέθηκε στήν παρούσα μεταφραση. Τό αρχικό όμως κείμενο δέν μεταβλήθηκε, άλλά έμεινε όπως ηταν, ως μαρτυρία.

Δύο λέξεις ακόμα γιά τό ϋφος των σελίδων πού προηγούνται. Ό άνγνωστης δέν πρέπει νά λησμονεί οτι πρόκειται γιά μιά μεταφορά ατά έλ\ηνικα ενός γαλλικού κειμένου, τό όποιο αρχικά απευθυνόταν σέ ξένους. Γιά αυτό καί δέ θά πρέπει νά εκπλαγεί όταν συναντά, καί θά συναντήσει ασφαλως διατυπώσεις καί περιγραφές γιά αντικείμενα καί φαινόμενα πολύ στους "Έλληνες άλλά άγνωστα στους ξένους, παρουσιασμένα ώς να επροκειτο γιά στοιχεία καί ανακαλύψεις καινούργιες! Γιά μάς είναι οικεία, κείνους όχι.

Και αυτό τό βιβλίο, όπως καί όλα τά άλλα τής υπογραφής μου, όφειλει πολλά ατή σύζυγο μου. Καί τούτο ίσως περισσότερο από όλα τά άλλα. Όχι μόνο γιά ιή βοήθεια της στήν ίδια τήν έρευνα καί τήν παρουσίαση, άλλα καί γιατί ή μετάφραοη ή ελληνική είναι δικό της έργο.

Προθεση της ήταν τό αρχικό της κείμενο νά τό υποβάλλει σέ μιά δεύτερη επεξεργασία γιά τήν εξομάλυνση των ατελειων πού αναπόφευκτα σκεπαζουν κάθε πρώτο γράψιμο. Ή μοίρα όμως δέν τής τό επέτρεψε. Από σεβασμό ατή μνήμη της τό δίνουμε σήμερα στή δημοσιότητα όπως εκείνη αφισε, χωρίς δική μας παρέμβαση, υπολογίζοντας στήν κατανόηση του αναγνώστη.

Γεώργιος Καββαδίας
Αθήνα, Ιανουάριος 1991