portraita

Iωάννης Γκαρέλης
Το πρώτο Θεσσαλικό τσελιγκάτο που πέρασε στη Μακεδονία ( Βερμιο 1919 )

του Γιώργου Κολοβού
Οι Γκαρελαιοι ηταν παιδια του Γρηγοριου Γκαρελη, ο οποιος ηταν μικροκτηνοτροφος στην περιοχη του Περτουλιου, στην Πυρρα Ασπροποταμου. Ξεχειμαζαν στο Σουφλαρι εκει που τωρα είναι τα διοδια της Εθνικης οδου στο Κιλελερ της Λαρισας. Η συζυγος του Γρηγορη ηταν από τους Γκολφαιους και ειχαν 9 παιδια. Τα αγορια ηταν ο Θοδωρος, ο Κωστας και ο πατερας μου Γιαννης που ηταν και ο μικροτερος από τα αδελφια.

Ο Γιαννης Γκαρελης γεννηθηκε το 1877 στη Θεσσαλια. Παντρευτηκε το 1913 με τη Μαρια Κωτουλα, κορη του Κωσταντη Κωτουλα μεγαλοκτηνοτροφου της Θεσσαλιας.

Απεκτησαν δυο παιδια και τεσσερα κοριτσια.

  • Τη Γεωργια που γεννηθηκε το 1916 και παντρευτηκε τον Βαγγιο Μαλαμουλη το 1937. Για να κανει γαμβρο τον Μαλαμουλη ο πατερας μου εδωσε τοτε 400.000 δρχ. προικα.
  • Τον Γρηγορη που γεννηθηκε το 1919 και νυμφευθηκε την Μαρια Πολυζου του Κωνσταντινου από το Σαρασλι Βελεστινου.
  • Την Παναγιωτα που γεννηθηκε το 1924 και παντρευτηκε τον Χρηστο Ζιουτα του Δημητριου από το Βαλτουδι Κιλκις.
  • Την Ολυμπια που γεννηθηκε το 1927 και παντρευτηκε τον Αθανασιο Σουφλια του Αναστασιου απο την Αγια Τριαδα Λαρισας. Ηταν ατομο χαρισματικο με ωραιοτατη εμφανιση και εμφυτη κοινωνικοτητα. Η παρουσια της στη Θεσσαλια ηταν εντυπωσιακη.
  • Την Ευτυχια που γεννηθηκε το 1929 στο Κλειδι Ημαθιας και παντρευτηκε τον Νικολαο Ασπροδινη.
  • Τον Κωστα (τον αφηγητη) που γεννηθηκε το 1930 στα Τσεκουρια Βερμιου και νυμφευθηκε την Ολγα Μπικου του Κωνσταντινου από το Ξηροχωρι Κιλκις. Υπηρξε από τα ιδρυτικα μελη και δωρητης του συλλογου Σαρακατσαναιων Θεσσαλονικης ΄΄ Η Ενωση ΄΄.
Σχολειο δεν πηγε και απ ότι γνωριζω δεν υπηρχε και δασκαλος στη στανη εκεινη την εποχη. Τα λιγα γραμματα του τα εμαθε ο Χρηστος Τεγος, ο μετεπειτα γαμπρος του από αδελφη, όταν ηταν συντροφοι και φυλαγαν ένα κοπαδι ζυγουρια. Του τα εγραφε επανω στη φτσελα, από τη μια πλευρα το αλφαβητο και από την άλλη την αριθμητικη. Το τσελιγκατο το διηυθηνε ο αδελφος του Θοδωρος που ηταν μεγαλυτερος και με μεγαλη διαφορα ηλικιας.


ΜΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΠΑΖΑΡΙ ΤΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ

Ο Γιαννης Γκαρελης την ανοιξη του 1919 πηγε στο παζαρι της Λαρισας και ανταμωσε εκει τον Σαρακατσανο Γεωργουλή Θεοδωρου, πρωτο ξαδελφο της Γιανναινας, από τη Μαλαθριά, σημερινο Διον Πιεριας.

Αφου τα ειπαν, λεει ο Γεωργουλης :

- Το βιο πως το εχετε ;

- Είναι πολύ στενεμενο του απαντα ο πατερας μου, πολύ κτηνοτροφια.

- Απανω η Μακεδονια αδειασε από κτηνοτροφια, του λεει ο θειος του. Αδειασε γιατι εφυγαν οι γκεκηδες, οι οποιοι ηταν Αλβανοι προβατοτροφοι. Θελεις να σου βρω κανενα λιβαδι καλο ;

- Αμα ξερεις κανενα να μου βρεις.

Τα ειπαν αυτά και εφυγαν.



Χάρτης μετακινήσεων των Γκαρελαίων


Καποια στιγμη ο πατερας μου παιρνει ένα γραμμα οπου του λεει ο Γεωργουλης ο Θεοδωρου : βρηκα ένα καλο λιβαδι, αμα ενδιαφερεστε ελα να παμε να το δουμε. Το διαβαζει ο πατερας μου με τ΄ αδελφια του τον μπαρμπα Θοδωρο και τον μπαρμπα Κωστα και του λενε αφου σου γραφει ετσι, πηγαινε να το δεις. Παιρνει το τραινο, ειχαν ραντεβου δι αλληλογραφιας στο Λιτοχωρο και πηγαινουν στη Ναουσα και ανταμωνουν την επιτροπη που διαχειριζοταν τη βοσκη του Σελιου. Το Σελι ηταν ιδιοκτησια των Βλαχων και παραμενει. Πολλοι ειχαν εγκαταλειψει την κτηνοτροφια και ειχαν στραφει σε αλλα επαγγελματα. Ετσι το ένα τριτο μονο ασχολουνταν με την κτηνοτροφια. Πηγαν απανω, ειδαν το βουνο και ενθουσιαστηκαν. Τετοιο λιβαδι καλοκαιρινο, τετοιο βουνο δεν ειχε κατω η Θεσσαλια. Τοτε δεν υπηρχε άλλος Σαρακατσανος στο Βερμιο. Ερχονται σε επαφη με την επιτροπη, το συμφωναει, δινει και καπαρο, γερο καπαρο για να το εξασφαλισει μην το παρει κανενας άλλος. Κλεινει το λιβαδι, κατεβαινουν και βαζουν δικηγορο να τους κανουν τα χαρτια και κανουν μισθωτηριο. Με το συμφωνητικο στην τσεπη γυριζει πισω.

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ

Τον περιμεναν τα αδελφια του και μολις τον ειδαν τον ρωτησαν τι εκανε.
- Βρηκα ένα λιβαδι τους λεει που καλυτερο δεν γινεται.
- Που είναι αυτό ρωτανε γιατι δεν ηξεραν τα μερη της Μακεδονιας ηταν αγνωστα γι αυτους. Τους ειπε το μερος και ότι το συμφωνησε και εδωσε και καπαρο.
- Πως το εκανες αυτό, καλα μας ρωτησες εμας ;
- Που να σας βρω να σας ρωτησω.
- Και πως προχωρησε μονος σου σ΄ αυτή τη δουλεια ;
- Τους λεει με ενθουσιασε το λιβαδι και ειπα να μην το χασουμε ειχα και λεφτα μαζι μου και το εκλεισα.

Εκεινοι θυμωσαν και τον μαλωσαν, τον κατσαδιασαν. Βρε Κωστα, βρε Θοδωρε, που να σας, βρω, να αφησω τετοιο λιβαδι. Τιποτα αυτοι. Εμεις δεν ερχομαστε του λενε. Τι να κανει κι αυτος, σηκωνεται το άλλο Σαββατο που γινοταν το παζαρι και παει στη Λαρισα. Εκει ανταμωσε τον Κωστα τον Μπαλα, τον Κωστα τον Γκανατσιο και τον Χρηστο τον Τζιμογιαννη πρωτο εξαδελφο της μανας μου. Τους λεει λοιπον ετσι κι ετσι, τα αδελφια μου δεν ερχονται, ακολουθατε εσεις ; Αμα πας εσυ του λενε ακολουθαμε με κλειστα τα ματια. Συμφωνησαν και μολις μπηκε ο Μαης βγηκαν στο Βερμιο.

1919 - Η ΠΡΩΤΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΣΤΟ ΒΕΡΜΙΟ

Ξεκινησαν καραβανι περιπου 20 οικογενειες, με προβατα και τσομπαναραιους και βγηκαν απανω. Μαιος του 1919. Από τη Θεσσαλια ξεκινουσαν νωριτερα τα τσελιγκατα, γιατι ο τοπος καιγονταν νωριτερα.

Όταν πηγαν εκει, οι Βλαχοι οι κτηνοτροφοι που ηταν κατοικοι Σελιου δεν ηθελαν να παει άλλο βιο. Η επιτροπη όμως ειχε δωσει το μισθωτηριο και τους ειπε ότι εσεις ειστε τοσοι, οι υπολοιπο δεν εχουν προβατα, εχουν το δικαιωμα λοιπον κι αυτοι να βαλουν μεσα 3-4.000 προβατα. Βγαινουν όμως μπροστα αυτοι και δεν τους αφηναν και καθονταν οι δικοι μας στο συνορο απ΄ εξω. Υπηρξαν συγκρουσεις αναμεσα στους Σαρακατσανους και τους Βλαχους. Ιδιαιτερα ενας Χρηστος Τζιμογιαννης ηταν πολύ δυνατος ανθρωπος, ηταν με τ΄ ονομα, αλλα δεν μπορουσαν να τα βγαλουν περα εκεινοι ηταν χωριο ολοκληρο.

Τι να κανει ο πατερας μου παει βρισκει την επιτροπη αλλα εκεινοι όμως τα μασουσαν. Κατεβαινει κατω στη Ναουσα, βρισκει δικηγορο και ακολουθησε τη νομιμη οδο. Πηγε επισης και στο διοικητη της χωροφυλακης. Ο διοικητης λεγοταν Σταφυλοπατης. Του λεει ο πατερας μου τι θα γινει κυριε διοικητα, εμεις ειμαστε 20 – 25 οικογενειες εδώ και καθομαστε απ΄ εξω, να και τα χαρτια μας, δεν μας αφηνουν οι Σελιωτες να μπουμε μεσα. Επειδη τοτε ηταν προσφατη η απελευθερωση, οι αρχες του κρατους ηταν ολες από κατω από την παλια Ελλαδα και όταν ηλθαν εδώ συναντησαν Σλαβοφωνους, συναντησαν Βλαχοφωνους, πραγματα που γι αυτους ηταν αγνωστα περιστατικα. Σου λεει τι Ελλαδα είναι εδώ. Κι όταν ηλθαν οι Σαρακατσανοι τους ενεπνευσαν μια εμπιστοσυνη, μια συναφεια και ο Σταφυλοπατης θελησε να τους βοηθησει.



Ο Γιάννης Γκαρέλης με τη γυναίκα του Μαρία το γένος Κωτούλα


Του λεει ακου εδώ, μην πας ουτε σε δικηγορους ουτε πουθενα αλλου. Θα πατε, θα παρετε ξυλεια πελεκητη αγοραστη, όχι απ το ρουμανι κομμενη με το τσεκουρι και θα φτιαξετε σπιτακια. Να τα ετοιμασετε και θα μου πειτε εμενα ποια βραδυα θα ειστε ετοιμοι να πατε να μπειτε μεσα στο Σελιωτικο το μερος να τα εγκαταστησετε. Αυτοι πηγαν στη Βεροια αγορασαν μαδερια και καδρονια πελεκητα και λαμαρινες, τις πηγαν απανω καπως σιωπηλα με τ΄ αλογα και συννενοηθηκαν ποια βραδυα θα τα εστηναν.

Τοτε η Ελλαδα μαστιζονταν από τη ληστεια και η αστυνομια ειχε αποσπασματα που κυκλοφορουσαν στην υπαιθρο, στα βουνα. Εκεινο το βραδυ λοιπον που θα τα εστηναν, ο Σταφυλοπατης εστειλε ένα αστυνομικο τμημα, δηθεν για τους ληστας στο χωριο το Σελι. Το βραδυ πραγματι οι δικοι μας εμπηξαν τα καδρονια, καρφωσαν τις λαμαρινες και στηθηκαν τα σπιτακια. Επρεπε να είναι σπιτι να μην είναι καλυβα. Το καλυβι δεν χαρακτηριζονταν σαν κατοικια και το ξυλο και η λαμαρινα χαρακτηριζονταν για εκεινη την εποχη κατοικια. Ετσι απεκτησαν δικαιωματα. Βλεπουν οι Βλαχοι από περα, πεταχτηκαν ολοι, αλλα μπηκε στη μεση ο υπευθυνος αστυνομικος του αποσπασματος. Μπαινει μπροστα το αποσπασμα και λεει ο διοικητης σταματηστε, να μην κουνηθει κανενας. Ό,τι εγινε εγινε, από δω και περα θα πατε στα δικαστηρια. Η αστυνομια τοτε ειχε πολύ μεγαλη δυναμη και τους διελυσε. Οι Βλαχοι λοιπον εφυγαν και οι δικοι μας μπηκαν μεσα, ξεφορτωσαν τα ρουχα και τα πραγματα και το πρωι ξημερωσαν κανονικα. Ετσι εγκατασταθηκαν.

Περασαν καλα το καλοκαιρι. Αυτό το βουνο το Βερμιο, απ ότι ακουγα, και απ τον πατερα μου και από τους παλαιοτερους μου, οσα βουνα γυρισαν Θεσσαλικα σαν το Βερμιο δεν ηταν άλλο. Ομαλο και ειχε χορταρια καλα - προβατοχορταρα. Να καθεται η προβατινα ξαπλωμενη και να βοσκαει. Ωραιο βουνο, ολο το Βερμιο.

Το φθινοπωρο του 1919 κατεβαινουν πισω στη Θεσσαλια κάθε οικογενεια στον τοπο της. Στο Σουφλαρι στη Λαρισα ηταν τα καλυβια που παντα ξεχειμαζαν οι Γκαρελαιοι. Όταν πηγε ο Γιαννης ο Γκαρελης ο πατερας μου στο Βερμιο, δεν σημαινε ότι εγκατελειψε τα χειμαδια. Τα χειμαδια ηταν χειμαδια. Όταν περασαν τα κοπαδια αυτά που ηταν στο Σελι, τα Γκαρελαιικα , του Μπαλα, του Γκανατσιου και του Τζιμογιαννη, οσοι τα βλεπαν τοτε για να μην τα ματιασουν τα φτυναν. Και λεγαν, τα προβατα που εφερε ο Γκαρελης από πανω από τη Μακεδονια, σκιστηκε η τριχα τους. Δηλαδη όταν τα προβατα ηταν καλοζωισμενα, φουντωνε το μαλλι. Φουντωνε, όπως είναι μια γυναικα από το κομμωτηριο, ετσι γινονταν. Αυτό ελεγαν και οι αλλοι τσελιγκαδες, ότι το βιο που ηλθε από τη Μακεδονια ξεχωριζε, ενώ αυτά που ερχοντα από τα βουνα τα Θεσσαλικα δεν ηταν τοσο γιατι οι περιοχες ηταν πυκνοκατοικημενες.


1920 - ΟΡΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Μολις ειδαν τα αδελφια του πατερα μου το βιο που ηλθε από πανω, ειπαν κι αυτοι, τι θα κανουμε του χρονου τον επομενο, θα παμε να βρουμε λιβαδι. Το Σελι δεν τους εβαζε. Και πηγαν μετα, οι τρεις μαζι , με τους Τεγαιους και τον Τασο Αγγελη.που ηταν γαμπροι από αδελφες.

Την ανοιξη του 1920, σηκωνονται επτα οικογενειες, οι τρεις μαζι τα αδελφια οι Γκαρελαιοι, τρεις οικογενειες Τεγαιοι και ο Τασος ο Αγγελης για το Βερμιο. Στο Βερμιο πηγαν επισης μετα και οι άλλες οικογενειες που ξεκαλοκαιριαζαν το 19 μαζι. Οι κτηνοτροφοι οι σκηνιτες οι Σαρακατσανοι δεν δεσμευονταν για χρονια. Οι Βλαχοι οι Σελιωτες δεν τους εβαζαν την επομενη χρονια. Φαινεται το μισθωτηριο εκεινο ηταν για ένα χρονο αλλα υπηρχαν και εντασεις, μεχρι και με οπλα μας εριξαν. Νοικιασαν τοτε την κοινοτικη βοσκη του Πολυμυλου (τοτε λεγοταν Χαντοβο) τα Τσεκουρια. Από το 1920 που ανεβαιναν στα Τσεκουρια, δεν ξαναεπεστρεψαν στη Θεσσαλια. Βρηκαν εδώ πιο γονιμη γη και για χειμαδια και για ξεκαλοκαιρια.

Το πρωτο Θεσσαλικο τσελιγκατο που πηγε στο Βερμιο ηταν του Γιαννη του Γκαρελη. Στη συνεχεια, όταν ειδαν οι αλλοι Σαρακατσανοι το βιο που κατεβαινε από τη Μακεδονια, αρχισαν ενας ενας να ανεβαινουν. Μετα τους Γκαρελαιους ανεβηκαν οι Καραθοδωραιοι που τωρα είναι στο Πολυκαστρο. Και σιγα σιγα καταληφθηκε το Βερμιο μεχρι το 1925 και 1930, ολο από Θεσσαλικα τσελιγκατα. Τοτε και πολλες βοσκες εγιναν ιδιοκτητες, πολλοι αγορασαν. Όπως οι Γαταιοι, οι Πολυζαιοι, οι Αρκουδαιοι, οι Σταυροθοδωραιοι και αλλοι. Αυτά τα ειχαν Αρμενιοι και τα πουλουσαν. Μετα το Βερμιο προς το βορρα ειχε τσελιγκατα και πολύ σημαντικα μαλιστα που προσεφεραν και στον Μακεδονικο αγωνα.


1920 - Η ΠΡΩΤΗ ΑΓΟΡΑ ΓΗΣ ΣΤΟ ΚΙΛΚΙΣ

Εδώ που ηλθε ο Γιαννης ο Γκαρελης ο πατερας μου, ειχε γνωριστει με εμπορους και γαλαταδες. Ειχε γνωριστει και με έναν Γιαννακη Τσοτσο Βλαχος από τη Βεροια ο οποιος ηταν μεσιτης και τον ηξερε ολη η υπαιθρος. Τον ειδε τον πατερα μου ότι ηταν οικονομημενος και του λεει :
- Γκαρελη πουλιεται ένα κτημα στο Κιλις, μηπως σας ενδιαφερει να το αγορασετε ;
- Που είναι αυτό το Κιλκις ;
- Να ειναι από δω απαν.
- Αμα είναι να συννενοηθουμε να παμε να το δουμε.
- Εχετε παραδες ;
- Εχουμε.

Γυριζει πισω στα Τσεκουρια, συζηταει με τον αδελφο του τον Κωστα και τον ανηψιο του το Γιωργο γιο του Θοδωρου. Ο Θοδωρος ο μεγαλυτερος ειχε πεθανει, δεν ειχε ελθει στη Μακεδονια, ηλθε ο γιος του ο Γιωργος. Συζητησε και με τους Τεγαιους γιατι ηταν ομαδα. Πουλιεται ένα κτημα τι λετε να παμε να το δουμε ; Κατεβαινουν στη Θεσσαλονικη, βρισκουν τον Τσοτσο και πανε ολοι μαζι για να τους το δειξει. Λεγοταν τοτε αυτό Τζιγουνιτσα τωρα λεγεται Μεγαλη Στερνα. Πανε το βλεπουν, τους αρεσε. Ηταν 16.000 στρεμματα. Κατεβαινουν κατω στη Θεσσαλονικη, το συμφωναν και το πηραν από τον Σαουλ Μοδιανο τον Εβραιο. Το 1920 οι Γκαρελαιοι αγορασαν το κτημα στη Μεγαλη Στερνα και το φθινοπωρο εγκατασταθηκαν μεσα. Πηγαν λοιπον εστησαν κονακια εκει και εκτοτε δεν ξανακατεβηκαν στη Θεσσαλια.

Ολη η κτηνοτροφια της Μακεδονιας, στοχο ειχε για να ξεχειμασει τη Χαλκιδικη. Το χειμωνα η Χαλκιδικη ηταν πολύ πυκνοκατοικημενη. Ηταν όλα τα μεγαλα τσελιγκατα της Μακεδονιας, Σουλτογιανναιοι, Γιαννακουλαιοι, Ζιουταιοι, Φαρμακαιοι και αλλοι Τα ειχαν πιασμενα τα μερη, γι αυτό και οι δικοι μου πηραν το κτημα στο Κιλκις. Αλλα και ουτε το γνωριζαν για να πανε. Επειδη ηταν διπλα εδώ το προτιμησαν.

Παθαμε και μια καταστροφη εκει. Μια χρονια εκανε μια κακοκαιρια, ένα μπουζι, πρεπει να ηταν το 1922. Τους ψοφησαν πολλα προβατα – παγωσαν από το κρυο. Τους ψοφησαν και αλογα που ηταν χαμηλα κατω προς τη λιμνη Δοιρανη. Τα αλογα ηταν ορθια, τα εβλεπαν από μακρυα και ελεγαν καλα είναι, αλλα όταν αρχισαν να λειωνουν τα χιονια επεφταν το ένα μετα το άλλο. Μια μερα και μια νυχτα κρατησε αυτή η κακοκαιρια. Εκλαιγαν ολοι, ειχαν χασει τα μισα τα προβατα και τα αλογα. Ηταν μαθημενοι από τη Θεσσαλια και δεν ελαβαν τα μετρα να κανουν μαντρια σκεπαστα.



Οικογενειακή φωτογραφία στα Τσεκούρια Βερμίου το 1937


Οταν ηταν στη Τζιγκουνιτσα, παντρεψαν πολλα κοριτσια εκει. Παντρεψαν τρεις ξαδελφες μου. Η μια, η Αρετη, ηταν κορη του μπαρμπα Κωστα του Γκαρελη την οποια την εδωσαν περιπου το 1924 στον Τασο τον Κολοβο απο τις Καστανιες Κιλκις.

Οι Κολοβαιοι πρεπει να ηλθαν εδω το 1922 η 1923 απο τη Σωτηρουδα απο τη Βορειο Ηπειρο. Εκει στη Μ. Στερνα, οι Γκαρελαιοι και οι Κολοβαιοι γειτονευαν και επειδη ταιριαζαν συμπεθεριασαν. Ο Κολοβος βαστιοταν πολυ καλα οικονομικα και ειχε πολλα προβατα και μουλαρια.. Το κτημα του αυτο ηταν 6.000 στρεμματα και το αγορασαν μαζι με τους Ρετζαιους μισο-μισο. Τον εναν Ρετζο τον λησταρχο της Ηπειρου, με τη ληστεια στην Πετρα, ο Κολοβος τον ειχε γαμπρο. Οι Ρετζαιοι εκαναν τη ληστεια της Πετρας αλλα πιαστηκαν στη Βουλγαρια και τους εκτελεσαν. Το κομματι τους στο κτημα το κατεσχεσε η Εθνικη Τραπεζα αν και τα λεφτα της ληστειας ηταν δεκα φορες επανω.


1922 - ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

Το 1922 γινεται η Μικρασιατικη καταστροφη, φερνει η κυβερνηση τους προσφυγες από τη Μικρα Ασια και τον Ποντο και διαλεγε που υπαρχουν μεγαλα κτηματα για να τους εγκαταστησει. Το δικο μας στα χαρτια φαινονταν ένα κτημα 16.000 στρεμματα. Πηγαν λοιπον και εγκατεστησαν εκει 400 οικογενειες. Αυτοι που ως τοτε ειχαν στρωμα τη γη και σκεπασμα τα αστρα του ουρανου και με ολη τους τη βιοπαλη κατορθωσαν να αποκτησουν κατι με θυσιες, ερχεται το κρατος μεσα και εγκαθιστα 400 οικογενειες Ποντιων. Και αρχιζουν και εκει οι συμπλοκες με πρωταγωνιστη τον Χρηστο Τζιμογιαννη. Οι σκηνιτες Σαρακατσανοι που με την οικονομια τους ειχαν αποκτησει μια ιδιοκτησια, ερχεται το κρατος τωρα να τους πεταξει εξω. Και αρχιζει ενας τιτανιος δικαστικος αγωνας. Ο πατερας μου ο Γιαννης εβαλε δικηγορους, στη Θεσσαλονικη πρωτο ονομα αστικολογος ηταν ο Στραγκας και στην Αθηνα καποιος Σταθοπουλος. Ο δικαστικος αυτος αγωνας κρατησε 3-4 χρονια. Τοτε οι κυβερνησεις αλλαζαν κάθε 6 μηνες το πολύ ένα χρονο. Ερχονταν οι Βενιζελικοι, προχωραγαν την απαλλοτριωση – ερχοταν οι λαικοι αναστελλονταν η απαλλοτριωση, διοτι οι Σαρακατσανοι ηταν χαρακτηρισμενοι βασιλικοι. Τελικα επι Βενιζελου το κηρρυσουν απαλλοτριωτεο και τους βγαζουν από το κτημα οριστικα. Ο νομος προεβλεπε ότι όταν απαλλοτριωνονταν ένα κτημα εμεναν στον κτηματια 300 στρεμματα. Αλλα εδώ δεν ηταν μια οικογενεια, ηταν δεκα οικογενειες. Αλλα επειδη ειχαν ένα συμβολαιο στην αγορα, δεν εδικαιουτο κάθε οικογενεια από 300 στρεμματα. Μαλιστα ως αποζημιωση τους εδωσαν ομολογιες με ληξη το 1960. Βεβαια τοτε δεν ειχαν καμμια αξια και μαλιστα την εχω τη φυλλαδα αυτή κρατημενη. Σε κάθε περιπτωση ο νομος ελεγε ότι σε απαλλοτριωσεις καταβαλλεται πρωτα η αποζημιωση, εκτος από περιπτωσεις ακτημονων η προσφυγων, οπου η αποζημιωση καταβαλετο όταν το κρατος μπορουσε. Το ιδιο εγινε και σε αλλα κτηματα όπως του Παπαγεωργιου από τη Γεφυρα και του Αποστολιδη στη Θεσσαλια.

Τελικα φευγουν από εκει το 1926, τα 300 στρεμματα τα αφηνουν σε καποιο Παγωνη Σαρακατσανο και περιπλανουνται για τεσσερα χρονια από το 1926 μεχρι το 1929. Φευγουν και γινονται παλι σκηνιτες. Πηγαν και ξεχειμασαν σε μια περιοχη δυτικα του Πολυκαστρου, νομιζω λεγοταν Νορεβιτσα. Ξεκαλοκαιριο βεβαια όλα αυτά τα χρονια στα Τσεκουρια στο Βερμιο.


1928 - ΝΕΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ – ΤΟ ΚΤΗΜΑ ΣΤΟ ΚΛΕΙΔΙ

Το 1928 ο πατερας μου ανταμωσε τον πολιτευτη γιατρο τον Τζιτζικωστα που ειχε μια κλινικη στο Βαρδαρη Καλυψω τη λεγανε. Ολοι οι Σαρακατσανοι στη Θεσσαλονικη αποκουμπι ειχαν τον Τζιτζικωστα όπως ειχαν στα Τρικαλα τον Χατζηγακη. Λεει λοιπον ο Τζιτζικωστας : Γκαρελη, αμα εχετε λεφτα πουλιεται ένα κτημα στο Κλειδι. Τους εφερε σε επαφη, ερχονται το βλεπουν ηταν Μαρτιος μηνας και το κτημα ηταν ανταλλαξιμο. Τις περιουσιες που αφησαν οι Ελληνες εκει τις πηρε το Τουρκικο Δημοσιο και τις περιουσιες που αφησαν εδώ οι Τουρκοι τις πηρε το Ελληνικο Δημοσιο. Περασαν μερικες μερες και ο πατερας μου μιλησε με τους υπολοιπους του Τσελιγκατου τους Γκαρελαιους, τους Τεγαιους και τον Αγγελη. Πηγαν το ειδαν και όταν ηλθε ο μπαρμπα Τασος ο Αγγελης, ηταν και λιγο χιουμοριστας, του αρεσε και λεει : γι αυτό το κτημα λετε ναι και όχι ; σ΄αυτό γενναει η χελιδονα. Το κτημα εβγαινε δημοπρασια το 1928 στη Βεροια. Τα ανταλλαξιμα κτηματα τα διαχειριζοταν η Τραπεζα της Ελλαδος. Τα κτηματα τα εβγαζαν σε δημοπρασια διοτι ηθελαν να μαζεψουν λεφτα να φτιαξουν αεροπορια. Γι αυτό οι παλαιοτεροι ελεγαν : α, εκεινο πηγε υπερ της αεροποριας. Τελικα οι δικοι μου το πηραν το κτημα με τιμη ένα εκατομμυριο οκτακοσιες χιλιαδες δραχμες και εκτοτε ο Γιαννης Γκαρελης, ο πατερας μου, εμεινε στο Κλειδι και τα καλοκαιρια συνεχιζε να ανεβαινει στα Τσεκουρια στο Βερμιο. Απεβιωσε το 1959 στο Κλειδι Ημαθιας.

Ο Γιαννης Γκαρελης ηταν ατομο με μετριοφροσυνη, ηπιων τονων δεν ηταν επιδεικτικος, ηταν συμβιβαστικος και ελεημονας και χαριν αυτης της κοινωνικης παρουσιας του περασε ανωδυνα τις ανωμαλες καταστασεις της δεκαετιας του 1940. Στη δεκαετια του 1930 διετελεσε ταμιας στο συλλογο κτηματιων αυτοκαλλιεργητων Μακεδονιας.


Την ιστορία του Γιάννη Γκαρέλη
αφηγήθηκε ο γιός του Κώστας Καρέλης


Ο Κώστας Γκαρέλης
Γεννηθείς το 1930 στα Τσεκούρια Βερμίου