portraita

Οι Σαρακατσάνοι στη Μικρά Ασία
.
του Ζήση Κατσαρίκα
.... Οι Σαρακατσάνοι, όχι μόνο τραβούσαν κατά τα βορεινά, σαν εκείνους που είχα δει κοντά στην Μαύρη θάλασσα (σημ.1), αλλά προτού γίνει ο Έβρος σύνορο απαραβίαστο, τα καραβάνια τους έφταναν ως την Κωνσταντινούπολη (σημ. 2) και οι σκηνές τους υψώνονταν κάτω από τα τείχη του Θεοδόσιου. Άλλοι έστηναν τις εγκαταστάσεις τους στις ακρογιαλιές του Μαρμαρά (σημ.3) κι απλώνονταν στους πλούσιους, πράσινους λόφους στα Δαρδανέλια. Πολλοί περνούσαν τον Ελλήσποντο και κατασκήνωναν στον κάμπο της Τροίας (σημ.4). Ορισμένοι τολμηροί νομάδες συνέχιζαν το δρόμο τους ως τα λιβάδια της Βιθυνίας (σημ,4a) και ξεχειμώνιαζαν κάτω από τις λεύκες, η προχωρούσαν ίσα με την Καππαδοκία και σκόρπιζαν τα κοπάδια τους στην ηφαιστειακή έρημο γύρω από τα μοναστήρια που είναι σκαμμένα στους βράχους του Urgup (Ελλ. Προκόπι) (σημ.5). Οι τολμηρότεροι απ’ όλους έφταναν ως το Ικόνιο (σημ.6)..... (Απο το βιβλιο του Πατρικ λή Φερμόρ Ρούμελη). Ο χάρτης google φτιάχτηκε από εμένα με τα δεδομένα του Φερμόρ.


Στο ίδιο θέμα, αναφορές από τον Διονύση Μαυρογιάννη καθηγητή κοινωνιολογίας Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης π. πρύτανη ΔΠΘ στο βιβλίο του ΟΙ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. Αναφέρει:
...Νωπές παραμένουν πάντα οι μνήμες του ξεριζωμού των Ελλήνων της Μ. Ασίας και του Πόντου, αλλά άγνωστες είναι οι περιπέτειες των νομάδων Σαρακατσάνων πριν και μετά το 1922. Εγκατέλειψαν αφενός τα στανοτόπια τους στην Προποντίδα, στην Ανατολική Θράκη και στην περιοχή γύρω από την Κωνσταντινούπολη, όπου είχαν αναπτύξει τις κτηνοτροφικές τους μονάδες και είχαν κάνει προόδους στην κοινωνικοποίηση και στις σχέσεις τους με άλλες ελληνικές ομάδες καθώς και με το Πατριαρχείο, στα ιδρύματα του οποίου (νοσοκομεία, ορφανοτροφεία) προσέφεραν καθημερινά γαλακτοκομικά προϊόντα. Στην Ανατολική Θράκη και στην Βουλγαρία είχαν εισάγει τη φέτα, το φημισμένο γιαούρτι της Σηλυβρίας, αργότερα δε το κασέρι (κασκαβάλ)..........

Το 1922 τέλειωσαν και οι διαδρομές των Σαρακατσάνων της Ανατολικής Θράκης στα βοσκοτόπια της Μ. Ασίας (της Προύσας και της Καισάρειας) καθώς και στην Τρωάδα όπου μετέφεραν τα ποίμνια τους με καΐκια από Χαλκιδική (μαρτυρία Θανάση Γαλατά). Η Α. Χατζημιχάλη αναφέρει στο σύγγραμμα της διήγηση Σαρακατσάνου προς αυτήν, σύμφωνα με την οποία όταν ο Ελληνικός στρατός έφτασε στην Καισάρεια βρήκε το 1922, εκεί Σαρακατσάνους που δεν μιλούσαν παρά Ελληνικά. Φαίνεται ότι ορισμένοι παγιδεύτηκαν και παρέμειναν για χρόνια στην Τουρκία.

Προσωπική εμπειρία του γράφοντος, πριν μερικά χρόνια που επισκέφτηκα το Σλίβεν και συνομίλησα με έναν γέρο Κατσαρίκα ιδιοκτήτη μεγάλης τυροκομικής μονάδας εκεί, μου ανέφερε ότι βρέθηκαν εκεί όταν χώρισαν οι παππούδες Κατσαρικαίοι και τράβηξαν από την Τουρκιά προς την Βουλγαριά ενώ οι δικοί μας προπάπποι ήρθαν στην Ανατολική Μακεδονία (ο ίδιος μου ανέφερε ότι γνώριζε ότι κάποια αδέλφια των παππούδων του και ήξερε πως εγκαταστάθηκαν στη Δράμα).